Google'dan Kahramanmaraş depreminde "erken uyarı" itirafı: 10 milyon kişiye haber verilemedi

Google, 6 Şubat 2023'teki Kahramanmaraş depremlerinde erken uyarı sisteminin doğru çalışmadığını ve insanlara gerekli uyarıların yapılamadığını açıkladı.

BBC Türkçe'nin haberine göre, Google'ın algoritmaları doğru çalışsaydı, depremlerin merkez üslerine 157 kilometre çapında yaşayan yaklaşık 10 milyon kişi en ciddi uyarı seviyesi olan "Harekete Geç" uyarısı alarak, sarsıntı başlamadan önce önlem almak için 35 saniyeye kadar vakit bulabilecekti.

Fakat 7.8'lik ilk depremde bu uyarı yalnızca 469 kişinin telefonuna gönderildi.

BBC'ye bilgi veren Google, 500 bin civarı kişiye ise hafif sarsıntılar için hazırlanan daha düşük bir uyarı gönderildiğini belirtti.

Teknoloji devi, daha önce deprem uyarı sisteminin "iyi çalıştığını" açıklamıştı.

Google'ın uyarı sistemi Türkiye'deki akıllı telefonların yüzde 70'inden daha fazlasını çalıştıran Android işletim sisteminde bulunuyor.

Depremlerde 55 binden fazla kişi ölmüş, 100 binden fazla kişi de yaralanmıştı. Binlerce insan, gece saatlerinde uykuda yakalandığı sarsıntıda, binaların enkazı altında kaldı.

DEPREMİN BÜYÜKLÜĞÜNÜ YANLIŞ HESAPLADI

Haberde, erken uyarı almaları, insanların binaları terk etmeleri veya önlem almalarını sağlayabileceği belirtildi.

Bunun gerçekleşmemesinin nedeni, Google'ın erken uyarı sisteminin depremin büyüklüğünü yanlış hesaplaması oldu.

SİSTEMİN ZAYIF NOKTALARI

Google araştırmacıları, sistemlerindeki hatanın nedenlerini bilimsel dergi Science'a yazdıkları makalede detaylı bir şekilde anlattı ve bunun "sarsıntı tespit algoritmasından" kaynaklandığını belirtti.

Algoritma ilk depremin büyüklüğünün 4.5 ile 4.9 olarak hesaplamıştı. Oysa depremin gerçek büyüklüğü 7.8'di.

İKİNCİ DEPREM DE DÜŞÜK HESAPLANDI

İkinci depremin büyüklüğü de olduğundan daha düşük hesaplanmıştı. Bunun sonucunda "Harekete Geç" uyarısını yalnızca 8 bin 158 telefon, "Dikkatli Ol" uyarısını da 4 milyon telefon almıştı.

Google araştırmacıları depremin ardından yeniledikleri algoritma ile de bir simülasyon yaptıklarını ve sistemin 10 milyon telefona "Harekete Geç", 67 milyon kişiye de "Dikkatli Ol" uyarısı verdiğini aktardı.

BBC'ye bir açıklama yapan Google, "Her deprem erken uyarı sistemi aynı zorlukla mücadele ediyor: Algoritmaları büyük depremler için doğru şekilde ayarlamak" ifadelerini kullandı.

Fakat ABD'de mühendislik üzerine uzmanlaşan Colorado School of Mines üniversitesinden Elizabeth Reddy, bu bilginin paylaşılmasının iki yıl sürmesinin kaygı verici olduğunu söyleyerek, şöyle konuştu:

"Bu kadar uzun sürmesine kızgınım. Burada küçük bir sarsıntıdan bahsetmiyoruz. İnsanlar hayatlarını kaybetti ve uyarılar beklediğimiz performansı vermedi."

Google, bu sistemin ulusal uyarı sistemlerinin yerine geçemeyeceğini vurguluyor.

Bazı bilim insanları ise yeterince test edilmemiş teknolojilere fazla güvenilmesinden endişe duyuyor. Google ise 6 Şubat depremlerinin ardından yaptıkları analizle sistemi iyileştirdiklerini ve bu sistemin 98 ülkede insanlara uyarılar verdiğini belirtti.

BBC, Google'a sorduğu, "Android Deprem Erken Uyarı Sistemi'nin bu yıl Myanmar'daki depremde nasıl bir performans gösterdiği" sorusuna yanıt alamazken, bir Google sözcüsü, "Her depremde öğrendiklerimizle bu sistemi geliştirmeye devam ediyoruz" dedi.

SİSTEM NASIL ÇALIŞIYOR?

Google'ın Android Deprem Erken Uyarı Sistemi, çok sayıda cep telefonunun sarsılmasından bir deprem olduğunu tespit edebiliyor.

Deprem dalgaları kara üzerinde görece yavaş ilerlediği için Google, sarsıntılar depremin merkez üssünden uzak yerlere ulaşmadan önce oradaki kişilerin telefonlarına bildirimler gönderebiliyor.

Google'ın en ciddi deprem uyarısının adı "Harekete Geç". Bu uyarı, telefonların uyku modunu devre dışı bırakıp gürültülü bir uyarı sesi çıkarıyor ve telefonun bütün ekranında büyük bir uyarı beliriyor. Kahramanmaraş'taki depremlerde cep telefonlarına gönderilmesi gereken uyarı buydu.

Daha hafif sarsıntılarda ise telefonların uyku modunu devre dışı bırakmayan "Dikkatli Ol" uyarısı iletiliyor.

Bu iki uyarı arasındaki fark, depremin yerel saatle 04.17'de gerçekleşmiş olması nedeniyle önemliydi.

BBC'nin depremden sonraki aylarda, bu teknolojinin etkinliğini göstermek için "Harekete Geç" uyarısı alan kişilere ulaşmaya çalıştığı, ancak kimseyi bulamadığı belirtilen haberde, BBC gazetecilerinin depremden etkilenen kentlerde çok sayıda kişiyle görüşmesine rağmen bu uyarıyı alan tek bir kişi bile bulamayınca bu durumun haberini yaptığı hatırlatıldı.

---

6 Şubat 2023'te dokuz saat arayla merkez üsleri sırasıyla Kahramanmaraş'ın Pazarcık ve Elbistan ilçeleri olan, 7.8  ve 7.5 büyüklüklerindeki iki deprem meydana geldi. Depremler sonucunda Türkiye'de resmî açıklamaya göre en az 53 bin 537, Suriye'de ise en az 8 bin 476 kişi yaşamını yitirdi ve toplamda 138 binden fazla kişi ise yaralandı. Depremlerin ardından büyüklüğü 6.7'ye kadar varan 45 binden fazla artçı sarsıntı gerçekleşti.