Bütçe komitesinde ilk gün tartışmalar eksik olmadı

Ekonomi, Maliye, Bütçe ve Plan Komitesi'nin, 2024 Mali Yılı Merkezi Devlet Yönetimi Bütçe Yasa Tasarısı görüşmelerinin ilk günü tamamlandı.

2024 Mali Yılı Merkezi Devlet Bütçesi’nde 78 milyar 712 milyon TL gider, 71 milyar 932 milyon TL gelir ve 6 milyar 780 milyon TL bütçe açığı öngörülüyor.

Saat 10.15'te başlayan komite toplantısına Cumhurbaşkanı Vekili, Meclis Başkanı Zorlu Töre, CTP Genel Başkanı Tufan Erhürman, Maliye Bakanı Özdemir Berova, Komite Başkanı Resmiye Eroğlu Canaltay ve komite üyeleri ile bürokratlar katıldı.  

RESMİYE CANALTAY

Toplantıda ilk olarak komite başkanı Canaltay, açılış konuşmasını yaptı.

Canaltay, komitede bugün görüşülmeye başlanan tasarının 30 Kasım tarihinde tamamlanması ve Meclis Genel Kurulu'na sevk edilmesinin hedeflendiğini ifade etti.

Bütçe disiplini, mali disiplin gibi kavramların çok önemli olduğuna vurgu yapan Canaltay, şunları kaydetti:

“Çünkü gerçekten borçlanarak veya kamu kuruluşlarının görev zararlarının büyütülerek bütçenin yönetilmesi veya yürütülmesi veya finanse edilmesi uzun vadede mümkün değildir. O bakımdan mali disiplin, bütçe disiplini gibi kavramlar KKTC’de de kural olarak kabul edilmesi, benimsenmesi çok önemlidir. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ekonomisinin kalkınma boyutunda mega projeler itici güç olmakta gerek rekabet gücünün iyileştirilmesi, gerekse yatırım ikliminin geliştirilmesi için güven ve istikrar açısından önem taşımaktadır.”

Canaltay, bütçe rakamlarıyla ilgili bilgi vererek, şunları söyledi:

“2024 Mali Yılı Merkezi Devlet Yönetimi Bütçe Yasa Tasarısı toplamı 78 milyar 712 milyondur. Personel giderleri, 25 milyar 133 milyon 663 bin, sosyal güvenlik kurumuna devlet primi giderleri, 1 milyon 860 bin 339, mal ve hizmet alım giderleri 6 milyon 547 bin 28, faiz giderleri 600 milyon, cari transferler 35 milyar 560 bin, sermaye giderleri 6 milyon 520 bin 410 ve yedek ödenekler 3 milyar 50 milyon (Türk Lirası) olarak bağlanmıştır."

ÖZDEMİR BEROVA

Komite Maliye Bakanı Özdemir Berova’nın sunuş konuşmasıyla devam etti.

Berova, 2024 Mali Yılı Merkezi Devlet Yönetimi Bütçe Yasa Tasarısı hedeflerini şöyle sıraladı:

“Sürdürülebilir kamu finansman dengesinin kurulması, kamunun etkinliğinin ve özel sektörün rekabet gücünün artırılması, üretime dayalı büyümenin artırılması ve istihdamın önünün açılması, mali disiplinin sağlanarak devam ettirilmesi, yapısal tedbirlerin uygulamaya konulması, ekonominin istikrarlı bir hale getirilmesi, mevcut kaynakların üretken alanlara yönlendirilmesi, gelir artırıcı tedbirler yanında harcama disiplininin sağlanarak kamu kaynaklarının ekonomik ve verimli kullanılması.”

Yasada, 30 Ekim 2023 tarihinde yapılan değişiklikle 2024-2026 yıllarını kapsayan dönem için Merkezi Devlet Yönetimi Bütçe Yasa Tasarısı ilk kez hazırlandığını dile getiren Berova şöyle devam etti:

• Hükümetin temel görevleri arasında yer alan ve hazırlanan yeni bütçede öncelik eğitim, sağlık, bayındırlık ve ulaştırma gibi sektörler kadar, iklim değişiklikleri, kuraklık, gıda sorunu diğer hizmet kurumlarımızda da altyapının geliştirilmesi ve yatırımın artırılarak desteklenmesi şeklinde çalışmalar yapılması gereğini ortaya çıkarmış gıda üretiminin artırılması yönünde çiftçilik ve hayvancılık sektörleri desteklenmiş ve DGD ye artış verilmiştir.
• 2024 Yılı Merkezi Devlet Yönetimi Bütçesi hazırlanırken ve hedefler konulurken; öngörülen enflasyon rakamı olarak adlandırdığımız Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) artışları ve döviz fiyatlarındaki gelişmeler baz alınmış ve önemli dayanaklar olarak kabul edilmiştir.
• Personel giderlerine ilişkin ödenek tahsis edilirken, kamu personeline mali imkanlar ve hedefler göz önünde bulunarak 2024 - 2026 dönemi Merkezi Devlet Yönetimi Bütçe Yasa Tasarısı’nda 2024 mali yılı için Ocak, Mayıs ve Eylül aylarında uygulanacak olan ve İstatistik Kurumu tarafından yayımlanan Tüketici Fiyat Genel Endeksine göre DPÖ tarafından yapılan tahminler ışığında (yüzde 48,68, yüzde 21,42 ve yüzde 20,94 oranlarında olmak üzere) üç kez, 2025 ve 2026 mali yıllarında ise Ocak ve Temmuz aylarında olmak üzere oluşacak hayat pahalılığı iki kez aylık maaş ve ücretlere konsolide edilmiş ve kamuda yeni personel istihdam edilmesi ile ilgili olarak Merkezi Devlet Yönetimi Bütçe Yasasında öngörülen sınırlamaya devam edeceği varsayılmıştır.
• Kamu idarelerinin Orta Vadeli Bütçe Çerçevesinde, hizmetin gelişmesine bağlı olarak ortaya çıkacak ihtiyaçlar, döviz ve hayat pahalılığında oluşacak değişimler göz önünde bulundurularak 2025 mali yılında yüzde 45, 2026 mali yılında yüzde 25 oranında gerçekleşeceği yönünde öngörülmüştür.
• Yerel Gelirler yüzde 98.05, Yerel Giderler ise yüzde 100.26 artış öngörüsü çerçevesinde 2024 Mali Yılı Bütçe Yasa Tasarısı hazırlanmıştır.
• Devamlı surette artan ve 2023 yılsonu harcama tahminine göre 1 milyar 35 milyona ulaşması beklenen ek mesai ödemelerinin Kamu Maliyesi yönünden sürdürülebilirliği olmayıp; verimlilik, adalet, istihdam açısından sorgulanmak zorunda olup hükümetimizin ivedi tedbir alması zorundadır.
• Bütçe açıkları ile ilgili olarak yukarıda da açıklandığı üzere 2024 mali yılı bütçesi üzerinde olağanüstü ödenek ihtiyaçları hariç olmak üzere, öngörüsüz ve plansızlıktan kaynaklanan ödenek ihtiyaçlarına bütçe disiplininden taviz verilmeyip karşılık verilmeyeceğini buradan bildirmek istiyorum.
• Özellikle vurgulamak isterim ki özel önem vererek 2023 Mali Yılında 908.5 milyon TL tutarındaki mahalli yatırımları, 2024 Mali Yılında yüzde 127.19’luk artışla 2,064.0 milyon TL’ye yükseltilmiştir.
• Kayıt dışılıkla mücadelede iki temel unsura özellikle önem veriyoruz. Bunlardan birincisi vergi denetimindeki etkinlik ikincisi ise mükelleflerin vergi bilincini geliştirmek, etkin otomasyon sistemi ile vergide adaleti yükseltmektir.

ERKUT ŞAHALİ

Komite Başkanı Resmiye Canaltay'ın ve Maliye Bakanı Özdemir Berova'nın ardından konuşan Ekonomi, Maliye, Bütçe ve Plan Komitesi Başkan Vekili Erkut Şahali, bütçelerin geride kalan mali yılın da değerlendirmesi özelliği taşıdığını da belirtti.

Şahali, KKTC’nin enflasyonun doğrudan etkisi altında kalan bir ülke ve bunun da belirleyici bir faktör olduğunu kaydetti. 2023’te oluşan enflasyonun 2024 yılında da farklı olmayacağını dile getiren Erkut Şahali, ülkede gelir adaletsizliği yaşandığını, halkın alım gücünün gerilediğini belirtti.

Harcama disiplini oluşturulması, kayıtlılığın sağlanmasının önemine işaret eden Şahali, KDV rakamlarındaki “çarpıklığın kayıt dışılığı gösterdiğini” söyledi.

Komite Başkan Vekili Erkut Şahali, gümrüklerde elde edilen rakamlarla dahilde elde edilen rakamları karşılaştırarak, kayıtlılığın artırılması gerektiğini belirtti.

Gelir artırıcı tedbirleri ortaya koymanın önemine vurgu yapan Şahali, gelir realize ederken harcama gerçekleştirirken şeffaf ve objektif olunması, popülizmden uzak durulması gerektiğini söyledi.

İhalesiz düzenin kalıcı hale gelmesinin bütçe disiplini dışında bir örnek olduğunu dile getiren Erkut Şahali, bütçeye yönelik önerilerde bulunacaklarını belirtti.  

Şahali, bütçenin hükümetin önünü açacak bir bütçe olması gerektiğini ifade etti.

ZORLU TÖRE

Cumhurbaşkanı Vekili Cumhuriyet Meclisi Başkanı Zorlu Töre de, bütçe maratonunun iyi başladığını söyleyerek, dünyada yaşanan değişimlerin gelir ve giderleri etkilediğini belirtti.

Pandemi ve Rusya- Ukrayna savaşı gibi unsurların etkilerinin sürdüğünü Gazze’de yaşanan olayların da beklenmedik gelişmeler olduğunu dile getiren Töre, 6 Şubat depreminin de bütçeyi etkilediğini söyledi.  

Pahalılık ve dövizin yükselmesinin de bütçeyi etkilediğini kaydeden Töre, ancak gelirlerin artış göstermesi ve ek bütçenin hazırlanmasının sevindirici olduğunu söyledi.

Töre, 2024 yılının daha iyi bir yıl olması temennisinde bulundu.

SALAHİ ŞAHİNER

Komite toplantısında açılış konuşmalarının ardından genel görüşmeye geçildi.

Bu kısımda ilk sözü Cumhuriyetçi Türk Partisi (CTP) Milletvekili Salahi Şahiner aldı. Hükümetin riskleri yötenebilme kapasitesine sahip olması gerektiğini dile getiren Şahiner, aksi halde her mali yılda aynı şeylerin konuşulmaya devam edeceğini söyledi.

Maliyenin gözünün TL’nin gidişatında olacağını belirten Şahali, Türkiye’de uygulanan mali politikalara değindi.

Geçmiş yıllarda önemli sektörlere gerekli kaynakların aktarılmadığını söyleyen Şahali, bu nedenle bu bütçeyi geriden gelen bir bütçe olarak tanımladı, yapılanların sonuçlarının önümüzdeki yıllarda görüleceğini belirtti.

DEVRİM BARÇIN

CTP Milletvekili Devrim Barçın da bütçe hakkında söz alarak, bütçe kalemleri hakkında sorular yöneltti.

Birçok gider için ek bütçe yapıldığını, ancak bunların bütçede gösterilmediğini dile getiren Barçın, ek bütçe eklenmiş halinin detaylı verilmesi gerektiğini söyledi, aksi halde Sayıştay’ın kesin hesaplarında fazla harcama yapılmış gibi görüneceğini belirtti.

Barçın, bunun uzun zaman almayacağını ifade ederek bugün yapılabileceğini kaydetti.

MEHMET CABACABA

Bütçe Dairesi Müdürü Mehmet Cabacaba, buna yanıt vermek üzere söz aldı. Ek bütçe ödeneklerinin bu tasarıda yer almadığını belirtti. Mehmet Cabacaba, Maliye Bakanlığı'nın, Bütçe Dairesi ile ortak bir otomasyon sistemi kullandığını anlattı.

BURAK ŞÖFOROĞLU

Maliye Bakanı Müsteşarı Burak Şoföroğlu da otomasyon sistemi çalışma yöntemini anlatarak, otomasyonun tüm ayarlamaları kendiliğinden yaptığını dile getirdi. Şöforoğlu, ekim ayı gerçekleşmelerinin dün kapandığını, bütçeyi sunmaları gerektiğinden Barçın’ın bahsettiği güncellemeleri yapmalarının mümkün olmadığını dile getirdi.

Bu sırada yöntemin nasıl olduğu konusunda sözlü tartışma yaşandı.

ÖZDEMİR BEROVA

Maliye Bakanı Özdemir Berova yeniden söz alarak bu konudaki talepler çerçevesinde bürokratlarıyla bir toplantı yapacaklarını, teknik olarak ne yapılabileceğine bakacaklarını ve konu hakkında yarın komiteye bilgi vereceklerini açıkladı.

FAZİLET ÖZDENEFE

Meclis Başkan Yardımcısı Fazilet Özdenefe de “Teknik olarak bakacağız.” denmesinin kabul edilebilir olmadığını söyledi.

Özdenefe, ortaya konan talebin de iddianın da vakanın da çok ciddi olduğunu, komitenin bu verilerle çalışma niteliğini kaybettiğini savundu.

Fazilet Özdenefe, verilmesi gereken sözün "olur mu olmaz mı denmesi değil, şu kadar zamanda bu düzenlemeleri yapıp geleceğiz" şeklinde olması gerektiini ifade etti.

TUFAN ERHÜRMAN

CTP Genel Başkanı Tufan Erhürman ise bu işin teknikle ilgisi olmadığını, otomasyonun bu duruma neden olmasına saygı duyduğunu ancak sistemin çıkardığı rakamların gerçek rakamlar olmadığını söyledi.

Ortada değişmiş bir bütçe olduğunu kaydeden Erhürman, rakamların değişmiş şekilde sunulması gerektiğini dile getirdi.

Konuşmaların ardından tasarının madde madde görüşülmesi oylandı ve oy çokluğuyla kabul edildi.

Böylece bugünkü görüşme tamamlandı.

Komitede yarın Cumhurbaşkanlığı ve Cumhuriyet Meclisi bütçeleri görüşülecek.