İşverenin gönlündeki asgari ücret artışı yüzde 12: Kamuya vergi kesintileriyle daha düşük artış yansıdı

Kuzey Kıbrıs İşverenler Sendikası Başkanı Metin Arhun, Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nun yarın gerçekleştireceği toplantı öncesi yazılı açıklama yaptı.

2025 yılının ilk asgari ücretine yansıyan yüzde 7,5’lik artış konusunda yaşanan tartışmalar sürerken, yılın ikinci asgari ücretini belirlemek amacıyla Asgari Ücret Saptama Komisyonu, 16 Temmuz Çarşamba günü saat 11.00'de, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Toplantı Salonu’nda toplanacak.

2025 yılının ikinci asgari ücretini belirlemek için komisyonun toplanacağını anımsatan Metin Arhun, komisyonun popülist ve siyasi hedefler olmadan, ayakları sağlam zemine basan bir sonuç üretmesi gerektiğini belirtti.

Arhun, yarınki toplantısı öncesinde sendikanın bazı tespitlerini paylaşmayı gerekli gördüklerini belirterek, şunları söyledi:

• "Yasamıza göre asgari ücret dört kişilik bir ailenin geçim ücreti değildir. 22/1975 sayılı Asgari Ücretler Yasası’nın 2’nci maddesine göre ‘asgari ücret’, işçilere normal bir çalışma günü karşılığı olarak ödenen ve işçi ile eşinin ve bir veya iki çocuğunun ihtiyaçlarının karşılanmasından bahseder. Nitekim Komisyon, KKTC İstatistik Kurumu’nun yaptığı araştırmada tespit ettiği, KKTC’deki ortalama aile kişi sayısı olarak 3,1 rakamını dikkate almaktadır.
• 22/1975 sayılı Asgari Ücretler Yasası, asgari ücreti belirlerken sadece belirlenen hayat pahalılığı oranına bakılması gerektiğini içermez. Yasanın 4’üncü maddesi, komisyonun asgari ücreti saptanırken, aşağıdaki esaslara dayanarak belirlenmesi gerektiğini anlatır. Bu esaslar ise yasamızda; Devlet Plânlama Örgütü ile Ticaret Bakanlığı’nca saptanan geçim indeksi; işçi ve ailelerinin insanca yaşam için gereksinmeleri; hayat pahalılığı ve genel seyir; çalışanların yasalara dayalı olarak elde ettikleri sosyal güvenlik menfaatleri; verimlilik, istihdam ve devamlılık gibi benzer ekonomik faktörler; çalışanların, ulusal gelirden sosyal adalete dayalı pay alabilmesi şeklinde yer alır.

'ASGARİ ÜCRET SON ÜÇ YILDA STERLİN CİNSİNDEN YÜZDE 157 ARTTI'

• Yıllar itibarıyla asgari ücret, reel anlamda aşırı yükselmiştir. 2020 Şubat ayında 485 sterlin olan brüt asgari ücret, 2021 şubat ayında 436 sterlin 2022 Şubat ayında 386 sterlin, 2023 Ocak ayında 600 sterlin, 2024 Ocak ayında 730 sterlin 2025 Ocak ayında 993 sterline (1.170 euro) yükselmiştir. Yani reel olarak İngiliz sterlini cinsinden son üç yılda yüzde 157 artmıştır.

'KKTC'DEKİ ASGARİ ÜCRET AVRUPA BİRLİĞİ'NİN PEK ÇOK ÜLKESİNDEN YÜKSEK HALE GELDİ'

• Asgari ücretin aşırı artışı KKTC’nin rekabet edilirliğine ciddi olarak darbe vurmuş ve pek çok üretim çeşidi rekabet edebilirliğini yitirmiş, rekabet edemeyen sektörler, ya üretimini durdurmuş ya da küçülmek zorunda kalmıştır. Asgari ücret, Avrupa Birliği’nin pek çok ülkesinden yüksek hale gelmiştir. Aynı tarihte, KKTC’de 1,170 euro olan asgari ücret, Polonya’da 1.091 euro, Portekiz’de 1.015 euro, Yunanistan’da 968 euro, Çekya’da 825 euro, Romanya’da 814 euro, Türkiye’de 708 euro, Macaristan’da ise 706 euro olarak uygulanmakta idi.

'ÜÇÜNCÜ ÜLKELERDEN GELEN İŞÇİLERE YÜZDE 30-50 ARALIĞINDA DAHA DÜŞÜK MAAŞ VERİLMESİNİN ÖNÜ AÇILMALI'

• Üçüncü ülkelerden getirerek çalışma izinli olarak çalıştırılan kişilere uygulanacak asgari ücretin, iaşe ve barınma sağlanan kişilere yönelik olarak yüzde 30-50 aralığında daha düşük olarak uygulanmasının önü açılmalıdır. Üçüncü ülkelerde gelen çalışanlara, işveren tarafından iaşe ve lojman sağlanmakla, ancak sağlanan bu imkanlar çalışanın ücretine mahsup edilememektedir. Bu ülkelerde uygulanan asgari ücret 80-150 euro aralığındadır. Bu dengesiz fark, ülkemize yönelik insan kaçakçılığı da hortlamıştır."

"KAMU ÇALIŞANLARININ MAAŞ ARTIŞI, VERGİ KESİNTİLERİ SEBEBİYLE NET MAAŞLARA (2/3) ARTIŞ OLARAK YANSIDI"

Arhun ayrıca, "kamu kesimi çalışanlarına verilen brüt yüzde 17,9 maaş artışının, vergi kesintileri sebebiyle net maaşlara çok daha düşük (2/3) artış olarak yansıdığını" belirterek, "Asgari Ücret vergiden muaftır. Bu sebeple kamu kesimi maaşları ile aynı oranda bir artış hedefi varsa, bu oran net artış oranı dikkate alınarak belirlenmelidir." ifadelerini kullandı.

"KOMİSYON AYAKLARI SAĞLAM ZEMİNE BASAN BİR SONUÇ ÜRETMELİ"

Arhun, "Asgari Ücret Tespit Komisyonu, bu gerçeklerden hareketle, gerçek verilere dayalı, ülkemiz ekonomik şartlarını ve yasal zemini dikkate alarak, tüm kesimlerin ihtiyaçlarını göz ardı etmeden, popülist ve siyasi hedeflerle değil, ayakları sağlam zemine basan bir sonuç üretmelidir.” dedi.

OCAK ZAMMI TARTIŞMALARA YOL AÇMIŞTI

17 Ocak 2025 tarihinde yapılan ilk toplantıda asgari ücrete yüzde 7,5 oranında zam yapılmasına karar verilmişti. Ancak bu oran, dönemin yüzde 11,12’lik enflasyon oranının altında kaldığı gerekçesiyle işçi tarafının tepkisini çekmişti. Hür İşçi Sendikaları Federasyonu (Hür-İş) ve diğer sendikalar karara itiraz etmiş, Bakanlar Kurulu da konuyu yeniden değerlendirmek üzere komisyona iade etmişti. Ancak hükümet ve işveren temsilcilerinin oy çokluğuyla karar kabul edilmişti.

ASGARİ ÜCRET ARTIŞ ORANI YARGIYA TAŞINDI

Hür-İş, yapılan artışın yasalara aykırı olduğunu ve hayat pahalılığı oranının altında kaldığını savunarak Yüksek İdare Mahkemesi'ne başvurmuştu. 10 Şubat’taki ilk duruşma ile başlayan dava sürecinde, haziran ayında açılan ara emri davası da sonuçlanmıştı.

Hür-İş Başkanı Ahmet Serdaroğlu yaptığı açıklamada, mahkemenin çalışanların mağdur olmaması adına ara emri vermediğini, aksi durumda eski ücretlere dönülmek zorunda kalınacağını belirtmişti. Serdaroğlu ayrıca, gerekçeli kararın ellerine ulaşmasının ardından ikinci tur görüşmelere bu belgeyle oturacaklarını kaydetmişti.

Ülkede asgari ücret, devlet, işçi ve işveren tarafından eşit sayıda toplam 15 temsilciden oluşan Asgari Ücret Saptama Komisyonu tarafından belirleniyor. Yasaya göre komisyon yılda 3 kez toplanabiliyor.

Ülkede Haziran 2025 enflasyonu aylık bazda yüzde 1.41, bir önceki yılın aralık ayına göre yüzde 17.79, yıllık bazda yüzde 35,78 olmuştu.

Kıbrıs Türk Amme Memurları Sendikası (KTAMS) Başkanı Bengihan, MYK Haber'e haziran ayına ait "açlık sınırı"nı hesapladıklarını, ancak TÜFE rakamlarını inandırıcı bulmadıkları ve asgari ücretinin belirlenmesi öncesinde yanlış bir algı yaratılmaması gerekçesiyle açıklamadıklarını ifade etmişti.

Mayıs 2024’te yapılan hesaplamaya göre 4 kişilik bir aile için açlık sınırı da 31 bin 504 Türk Lirası (TL) olmuştu.

1 Ocak 2025'ten itibaren geçerli olan yılın ilk asgari ücreti ise, yüzde 7.5'lik artışla net 37 bin 818 TL olarak belirlenmişti.

1 Ocak'tan itibaren geçerli olan asgari ücret şöyle:

• Saatlik: 250,78 TL
• Günlük: 2.006,26 TL
• Haftalık: 10.031,30 TL
• Net asgari ücret: 37.818 TL
• Brüt asgari ücret: 43.469 TL