Ada martıları Karpaz'da yeniden çoğalıyor

Akdeniz’e özgü bir tür olan Ada martısı (Larus audouinii), dünyanın en doğusundaki üreme bölgesi olarak Kıbrıs’ı, özellikle de Karpaz Yarımadası’nın ucundaki Kleides Adaları’nı tercih ediyor. Bu küçük adalar, Kıbrıs’ın uluslararası düzeyde tanınan tek deniz kuşu koruma alanı olma özelliğini taşıyor.

Kuşları ve Doğayı Koruma Derneği (KUŞKOR), 2007 yılından bu yana BirdLife Cyprus iş birliğiyle bölgede yürüttüğü çalışmalarla Ada martılarının üremesini destekliyor.

KUŞKOR’UN 18 YILLIK MÜCADELESİ

KUŞKOR Yönetim Kurulu Başkanı biyolog Dr. Damla Beton, TAK muhabirine türün popülasyonundaki değişimlerini anlattı:

“2007’de 20 civarında olan yuva sayısı 2016’da 8’e kadar düştü. Bunun üzerine hem çevre koruma tedbirleri hem de av yasağı uygulamalarıyla süreci tersine çevirmek için çalıştık.”

2017 yılında Çevre Koruma Dairesi adalardaki insan faaliyetlerini sınırlandırdı; Hayvancılık Dairesi ise balık avlanmasını yasakladı. Ancak en büyük tehdit, martı yumurtalarını yiyen sıçanlardı.

SIÇAN İSTİLASINA KARŞI MÜCADELE

Damla Beton, “İnsanlar balığa giderken adalara gıda taşıyor. Bu da sıçanların çoğalmasına neden oluyor. Aç kalan sıçanlar martı yumurtalarına yöneliyor,” diyerek durumun ciddiyetini aktardı.
KUŞKOR ekibi, karaya en yakın ada olan Zinaritu’da sıçan popülasyonunu kontrol altına alarak Ada martısının güvenle üreyebileceği alanlar oluşturdu.

Bu çabalar sonucunda 2025 yılı itibarıyla 22 yuva tespit edildi.

GÖÇ YOLCULUĞU: KARPAZ’DAN İSKENDERİYE’YE

KUŞKOR, yavruların yaşam döngüsünü izlemek amacıyla halkalama ve verici takma çalışmaları da yürütüyor. Bu yıl verici takılan iki yavrunun yolculuğu dikkat çekiciydi:

Bir yavru 29 Temmuz’da yola çıkıp 2 saatte Türkiye’ye ulaştı; diğeri 8 Ağustos’ta Baf’tan ayrıldı. İkisi de 17 Ağustos’ta Mısır’ın İskenderiye kıyısında buluştu.

Ne yazık ki her iki yavrudan da kısa süre sonra sinyal alınamadı. Dr. Beton, “Henüz 4-5 aylıkken ölmüş olmalarından endişe ediyoruz” dedi.

ADA MARTILARI İÇİN ÇAĞRI

KUŞKOR, halkalı veya vericili Ada martısı gören herkesi bilgi paylaşmaya davet ediyor. Beton, “Kuşların sınırları yok. Bu nedenle Ada martılarını korumak için uluslararası iş birliği şart” diye konuştu.

Dernek, destek vermek isteyenlere www.kuskor.org  adresinden veya sosyal medya hesaplarından ulaşma çağrısı yaptı.

AKDENİZ GENELİNDE DURUM

1970’lerde yalnızca bin çift kalan Ada martıları için başlatılan koruma programları sayesinde 2007’de sayı 25 bine yükseldi. Ancak son 20 yılda popülasyon yüzde 15 azaldı. 2021’de IUCN (Uluslararası Doğayı Koruma Birliği), türü “hassas” kategorisinde değerlendirdi.

Uzmanlara göre, popülasyondaki azalma yırtıcıların artışı ve ıskarta balıkların azalması ile doğrudan ilişkili.