Sucuoğlu, ABD'nin çekilmesini değerlendirdi: 'Ölü doğan EastMed, akılsızlıktı'

Ankara'nın Doğu Akdeniz'de kararlı adımları sonrası EastMed projesinden ABD çekildi.

Total ve Exxon ise Girit çevresindeki gaz arama faaliyetinin iptalini duyurmuştu.

İsrail doğalgazını Güney Kıbrıs ve Girit üzerinden Yunanistan'a taşıma projesi EastMed artık resmen çöp oldu.

ABD projeyi desteklemeyeceğini Atina'ya bildirdi. 

Sözkonusu gelişme Yunan basınını şaşkına çevirirken bir şok haber de dünya enerji devlerinden geldi. Fransız Total ve ABD'li Exxon, Girit çevresinde doğalgaz arama faaliyetinde bulunmayacaklarını duyurdu. 

Türkiye'nin Mavi Vatan tezlerine karşı Yunanistan, Fransa, İsrail, Güney Kıbrıs ve Mısır'la ittifak halinde hareket eden ABD'nin sözkonusu ''U dönüşü''ne neyin yol açtığı merak konusu.

"EASTMED GERÇEKÇİ BİR PROJE DEĞİLDİ"

Cumhurbaşkanı Ersin Tatar da buna dikkati çekerek, "Bir kere bu projenin fizibil olmadığı başından belliydi. Bu siyasi bir hareketti. Türkiye’ye karşı Kıbrıs’ta biz bir anlaşmaya mahkum değiliz. Biz bu gazı bu petrolü bu zenginliği Avrupa’ya taşıyabiliriz şeklinde algı yaratmaya çalıştılar" açıklamasını yapmıştı.

Tatar, Doğu Akdeniz'den Avrupa'ya gidebilecek doğal gaz hattı için en doğru güzargahı da işaret etti:

"Esas olan böyle bir zenginlik günün birinde piyasaya sürülecekse bunu Kıbrıs’tan direk Türkiye’ye, Türkiye buradan 40 mil uzaklıkta ve Türkiye’nin şu anda mevcut boruları ile Avrupa Birliği’ne aktarmak en doğrusudur, en pratiğidi, en fizibil olanıdır. Bu böyle olacaktır, başka yolu yoktur. Bu gerçek ortaya çıkmıştır"

''BU BİR AKILSIZLIKTI, DÜŞMANLIKTI''

Başbakan Faiz Sucuoğlu, ABD'nin “Doğu Akdeniz Doğalgaz Boru Hattı Projesi (EastMed)” girişiminden desteğini çekmesine ilişkin, “Aklın yolu bir, bu bir akılsızlıktı. İlle de Türkiye ve KKTC'yi baypas etme gayesiydi, kısacası düşmanlıktı. Ekonomik sürdürülebilirliği olan bir proje olmadığı için buna destek verme eğiliminde olan büyük devletler bu desteği çekmiştir” dedi.

Başbakan Sucuoğlu, AA muhabirine verdiği demecinde, Kıbrıs çevresi ve Doğu Akdeniz bölgesinde zengin hidrokarbon yatakları olması dolayısıyla bütün dünyanın ve özellikle gelişmiş ülkelerin gözünü bu bölgeye diktiğini, böylelikle Doğu Akdeniz'in ciddi politik manevraların yapıldığı bir bölge haline geldiğine işaret etti.

Sucuoğlu, çıkarılacak hidrokarbon kaynaklarının Avrupa'ya ulaştırılmasında tek bir uygun güzergahın bulunduğunu, bunun da Kıbrıs ve Türkiye üzerinden Avrupa ülkelerine sevk edilmesi olduğunun altını çizdi.

Güney Kıbrıs Rum Yönetimi'nin bu tip olaylara "at gözlüğü" ile baktığını vurgulayan Sucuoğlu, Rumların bütün emellerinin KKTC ile Türkiye'yi baypas etmek olduğunun altını çizdi.

"ZATEN EASTMED ÖLÜ DOĞAN BİR PROJEYDİ''

Sucuoğlu, ABD'nin Doğu Akdeniz'de yenilenebilir enerji kaynakları ve elektrik temelli projeleri öncelediğine işaret ederek, ABD'nin Doğu Akdeniz Doğalgaz Boru Hattı Projesi'ne (EastMed) artık sıcak bakmamasını şöyle değerlendirdi:

"Aklın yolu bir, bu bir akılsızlıktı. İlle de Türkiye ve KKTC'yi baypas etme gayesiydi, kısacası düşmanlıktı. Ekonomik sürdürülebilirliği olan bir proje olmadığı için buna destek verme eğiliminde olan büyük devletler bu desteği çekmiştir. Zaten EastMed ölü doğan bir projeydi, ölü doğan proje ölmüştür, bizim için bir sürpriz olmamıştır. Buna rağmen güney komşumuz bir inat ve düşmanlık uğruna maalesef bunları hep yapıyor. Kandırabiliyorsa geçici olarak belli ülkeleri de kandırıyor ve sokuyor o cenderenin içerisine ama daha sonra olayın doğru bir yaklaşım olmadığı tespit edilince de finans verecek ülkeler müdahilliğini geriye çekiyor ki nitekim öyle olmuştur. Bu proje bir anı olarak kitaplarda kalacak ancak geçerliliği ve sürdürülebilirliği söz konusu değil."

Doğu Akdeniz'de iş birliğinden yana olduklarını, bu çağrılarının karşılık bulmaması halinde Türkiye ile çalışmalarına devam edeceklerini belirten Sucuoğlu, şunları ifade etti:

"Biz Türkiye ile belki iki devlet olabiliriz ama tek milletiz. Dolayısıyla tek milletin kaderi de ortaktır, tektir, geleceği de tektir. Aynı milletin farklı düşünmesi ve farklı yollara gitmesi akıl tutulmasıdır. Biz, bu konuda (Doğu Akdeniz) tam bir görüş birliği içerisinde yolumuza devam edeceğiz. Ana vatanın desteğiyle Doğu Akdeniz'de, Mavi Vatan dediğimiz bölgede, KKTC'nin stratejik konumu nedeniyle Türkiye ve KKTC'nin her konuda beraber hareket etmesi kaçınılmazdır."

EASTMED BORU HATTI NEDİR?

Doğu Akdeniz Boru Hattı veya bilinen ismiyle Eastmed Boru Hattı, karada ve denizde devam eden, Doğu Akdeniz kaynaklarını G. Kıbrıs ve Girit üstünden Yunanistan topraklarına ulaştırması beklenen doğalgaz boru hattıdır. Doğal gazın Yunanistan üzerinden İtalya'ya oradan da bütün Avrupa'ya aktarılması planlanmaktadır. Boru hattının uzunluğu 1900 kilometre, derinliği 3 kilometre olarak planlanmıştır. Yılda 10 milyar metreküp doğal gaz taşıma kapasitesi bulunmaktadır. Boru hattının 7 milyar dolara mal olacağı ve yapımının 7 yıl süreceği tahmin ediliyordu.

2 Ocak 2020'de Yunanistan'ın başkenti Atina'da İsrail, Yunanistan ve G. Kıbrıs liderleri arasında Eastmed Boru Hattı projesi sözleşmesi imzalanmıştır. İsrail, Mısır, G. Kıbrıs, Yunanistan arasında sık sık doğal gaz forum toplantıları yapıldı. Filistin ve Ürdün de bu toplantılara gözlemci göndererek katılım sağladı. Türkiye bu boru hattınının güzergâhını kabul etmemiş, Libya ile yaptığı MEB anlaşması ile birlikte Doğu Akdeniz'de Türkiye-Libya kıyılarını karşılıklı olarak kontrol etmeye başlamış ve Eastmed Boru Hattı'nın geçirilmesi planan deniz sınırlarına hâkim oldu. Eastmed Boru Hattı'nın sahibi olan ülkeler Türkiye'yi bölgedeki barışa karşı tehdit olarak görüyordu.

Amerika Birleşik Devletleri bu süreç sonrası krize müdahil oldu. Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, Türkiye'nin faaliyetlerinin kabul edilemez olduğunu açıkladı ve hiçbir ülkenin Avrupa Birliği'ni rehin alamayacağını söyledi. Bu açıklamanın yapıldığı gün Türkiye Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Yavuz Sondaj Gemisi'nin sondaja başlayacağını duyurdu.

19 Temmuz 2020'de İsrail hükümeti Eastmed Boru Hattı projesini onayladı.

GÜZERGÂH

Eastmed Boru Hattı'nın İsrail'den Kıbrıs Cumhuriyeti'ne, Kıbrıs Cumhuriyeti'nden de Yunanistan'a bağlanması planlanıyordu. Buradan da başta İtalya olmak üzere tüm Avrupa'ya doğal gaz taşınacaktı. Buna karşın Türkiye Cumhuriyeti, Libya'yla yapmış olduğu MEB anlaşması sonrası Eastmed Boru Hattı'nın geçirilmesi planlanan deniz sınırlarını tamamen kontrol etti ve Eastmed Boru Hattı'na izin vermeyeceğini belirtti. İsrail hükümeti tarafından onaylanan Eastmed Boru Hattı projesinin geçeceği deniz sınırları 22 Temmuz 2020 itibarıyla Türkiye'nin kontrolünde ve bu proje Doğu Akdeniz'de paylaşım eşit şekilde yapılmadığı takdirde Türkiye'ye göre "ölü doğmuş" bir projedir.