Niyazi Berkes kimdir?

1908'de Kıbrıs'ta doğdu. 1927'de İstanbul Lisesi'ni bitirdikten sonra İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü'nde felsefe ve sosyoloji öğrenimi gördü. Bu sırada aynı fakültenin Tarih bölümünden de sertifika alan Berkes, bir süre Ankara'da Türk Ocağı Kütüphanesi'nde ve Türk Eğitim Derneği'nin kurduğu deneme lisesinde öğretmenlik ve müdürlük yaptı.

1934'te üniversitenin yeniden yapılanması sırasında Edebiyat Fakültesi'nin Felsefe Bölümü'nde sosyoloji asistanı oldu. Bir yıl sonra ABD'ye giderek Chicago Üniversitesi Sosyoloji Bölümü'nde çalıştı.

1939'da Türkiye'ye döndükten sonra Ankara'da Dil, Tarih ve Coğrafya Fakültesi'ndeki sosyoloji doçenti olarak göreve başlayan Berkes, 1945'e kadar burada çalıştı. Aynı yıl tasfiye hareketi sonucunda kürsüsü kaldırıldı. Bunun üzerine gelişen olaylar sonucunda 1952'de yurtdışına gitti.

Kanada'da McGill Üniversitesi İslâm Araştırmaları Enstitüsü'nde önce misafir profesör olarak görev yapan Berkes, 1956'da aslî profesör oldu. 1958-1959 arasında bu görevinin yanı sıra Hindistan'da Aligarh Üniversitesi'nde de ders verdi, Pakistan, Endonezya ve Japonya'yı ziyaret etti.

Emekli olduktan sonra İngiltere'ye yerleşen Niyazi Berkes, çalışmalarını burada sürdürdü. 18 Aralık 1988'de İngiltere'de Hythe'da öldü.

ÇALIŞMALARI

Berkes, kuramsal toplumbilim üzerine görüş ve düşüncelerini yansıtan çalışmalarının yanı sıra Türkiye'nin Osmanlı Dönemi'nden günümüze değin geçirdiği değişimleri inceleyen araştırmalar yaptı. Bir alan çalışması olan Bazı Ankara Köyleri Üzerine Bir Araştırma (1942), Türkiye'de toplumbilim alanında yayımlanan ilk monografilerden biridir.

Türkiye’de Çağdaşlaşma (1973) adlı çalışması ise toplumbilim alanında en önemli yapıtlarından biridir. Ayrıca “100 Soruda Türkiye İktisat Tarihi” adlı 2 ciltlik çalışmasında toplumun ekonomik düzenini devlet-toplum ilişkileri açısından ele alır.

Yazarın diğer önemli eserleri arasında, Siyasi Partiler (1964), Batıcılık, Ulusçuluk ve Toplumsal Devrimler (1965), Arap Dünyasında İslamiyet, Milliyetçilik ve Sosyalizm (1969), Atatürk ve Devrimler (1982), Teokrasi ve Laiklik (1984) yer alıyor.

Diğer yandan, İletişim Yayınları'ndan çıkan “Unutulan Yıllar” adlı kitabında da (yayına hazırlayan Ruşen Sezer) 1940'lı yılların siyasal ve entelektüel ortamını anlatır.

Ayrıca Ziya Gökalp'in denemelerinden yaptığı çevirileri bir kitapta (Turkish Nationalism and Civilization) toplayıp Birleşik Krallık'ta yayınladı. (1959)

ESERLERİ

İnceleme Araştırma

• Propaganda Nedir? (1942)
• Siyasi Partiler (1964)
• Türkiye' de Çağdaşlaşma (The Development of Secularism in Turkey, 1964)
• Batıcılık, Ulusçuluk ve Toplumsal Devrimler (1965)
• Arap Dünyasında İslamiyet, Milliyetçilik ve Sosyalizm (1969)
• Türkiye İktisat Tarihi[3] Cilt 1, Cilt 2 (1969,1970)
• Türk Düşününde Batı Sorunu (1975)
• Atatürk ve Devrimler (1982)
• Teokrasi ve Laiklik (1984)

Anı

• Unutulan Yıllar

Gezi

• Asya Mektupları - 26 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.