KKTC'de onaylandı: Paris Anlaşması ne öngörüyor?

Demokrat Parti Genel Sekreteri ve Girne Milletvekili Serhat Akpınar'ın sunduğu "Paris Anlaşması (Onay) Yasa Önerisi" Cumhuriyet Meclisi Genel Kurulu'nda kabul edilerek, yasalaştı.

Küresel iklim konusunda KKTC'nin üzerine düşeni yapması amaçlanan ve 2016 yılında yürürlüğe giren Paris Anlaşması'nı temel alan öneri, 32 kabul oyuyla onaylandı.

6 Nisan 2022 tarihinde Meclis'e sunulan öneri, Cumhuriyet Meclisi, Hukuk, Siyasi İşler ve Dışilişkiler Komitesi'nde 27 Ocak 2023 tarihinde oy birliği ile onaylayarak, Genel Kurul’un gündemine sevk edilmişti.

Bugünkü Genel Kurul'da görüşmeden önce öneriyle ilgili komite raporunu okuyan Komite Başkanı Yasemi Öztürk, çevrenin çok önemli olduğunu muhalefet ve hükümetin birlikte hareket ederek siyaset üstü davranılmasını istedi.

Daha sonra söz alan DP Milletvekili Serhat Akpınar ise, 2030 yılında küresel amaçları yok sayarak var olmanın mümkün olmayacağını belirtti. Ülkelerin yeni bir dünya düzenine hazırlık yaptıklarını ifade eden Akpınar, “Bizim de bu ekolojik mücadelenin parçası olmamız gerekir.” dedi. Serhat Akpınar, 2030 yılına uyum sürecinin başında olduklarını bu anlaşmanın ilk adım olacağını kaydederek, bu tasarının yasallaşmasından sonra neler yapılabileceğine örnekler verdi. Akpınar, tüm insanların bu iklim değişikliklerine hazır olması ve tüm dünyanın aynı dili konuşması için çaba harcanması gerektiğini söyleyerek herkese hayırlı olmasını diledi.

"PARİS ANLAŞMASI (ONAY) YASA ÖNERİSİNİ İNCELEMEK İÇİN TIKLAYIN

PARİS ANLAŞMASI NEDİR, NE ÖNGÖRÜYOR?

Küresel ısınma ve iklim değişikliğiyle mücadele 1990’lı yılların başından bu yana dünya ülkelerinin gündeminde yer alıyor.

1992’de imzalanan Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (UNFCCC), iklim değişikliğini ele alan ilk küresel resmi adım oldu ve bu sözleşme üzerinden her yıl Taraflar Konferansı (COP) adı altında yıllık bir forum oluşturuldu.

COP’lar 1997’de ilk olarak kanunen bağlayıcı iklim anlaşması olan Kyoto Protokolü’nü doğurdu. Gelişmiş ülkelerin sera gazı salımlarını 1990 seviyelerinin yüzde 5 altına düşürmesini gerektiren Kyoto Protokolü, gelişmekte olan ülkeleri bağlamadığı için Çin ve Hindistan gibi en fazla karbon salımı yapan ülkeleri dışarıda bırakıyor.

PARİS İKLİM ANLAŞMASI'YLA KÜRESEL ISINMAYI 2 SANTİGRAT DERECEYE DÜŞÜRMEK HEDEFLENDİ

12 Aralık 2015'te COP21 ile Paris’te, bugüne kadarki en önemli iklim değişikliği anlaşması imzalandı. Tüm ülkelerin karbon salımını azaltacak taahhütler vermesini gerektiren anlaşma, küresel ısınmayı endüstrileşme öncesine -yaklaşık 150 yıl öncesi- göre 2 santigrat dereceyle sınırlama, hatta 1,5 santigrat derecede tutmayı hedefliyor.

Anlaşma, 21'inci yüzyılın ikinci yarısında ise karbon salımını sıfıra düşürmeyi amaçlıyor.

Sadece Eritre, İran, Libya ve Yemen’in imzalamadığı anlaşmayla her 5 yılda bir ülkelerin hedeflerine ulaşmada gösterdiği gelişimi ölçmesi planlanıyor, ilk ölçümün 2023’te yapılması hedefleniyor. Ancak ülkelerin kendi belirledikleri hedeflere ulaşmaları için bağlayıcı bir mekanizma bulunmuyor.

20 YIL İÇİNDE SICAKLIK ARTIŞI 2 SANTİGRAT DERECEYE VARIRSA SONUÇLARI "ÇOK CİDDİ" OLACAK

Birleşmiş Milletler organı olarak 1998’de kurulan Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli’nin (IPCC) 2021 yılında yayımladığı rapora göre, dünyanın ortalama sıcaklığı son 150 yılda 1,1 santigrat derece artarak 800 bin yıldan fazla arttı.

İki yüz bilim insanı tarafından hazırlanan rapor, ülkelerin karbon salımlarını hızlıca azaltsalar bile 20 yıl içerisinde dünyanın sıcaklığının en az 1,5 santigrat derece artacağını ortaya koydu.

Bu artış, sıcak hava dalgalarına, kuraklık ve sellere, deniz suyu seviyesinin yükselmesine, okyanuslarda mercan kayalıklarının yüzde 90’ının yok olmasına, suyun daha asidik olmasına, kutuplarda buzulların erimesine, birçok bitki ve hayvan türünün kaybolmasına neden olacak.

Eğer sıcaklık artışı 2 santigrat dereceye varırsa, sonuçları çok daha ciddi olacak.

Paris’te verilen vaatler anlaşma hedeflerinin gerisinde

Almanya merkezli kar gütmeyen Climate Analytics ve NewClimate Institute kuruluşlarınca oluşturulan İklim Eylem İzleyicisi'ne (CAT) göre ise ülkelerin Paris Antlaşması'nda vadettikleri karbon salımını düşürme seviyeleri neticesinde 2100 yılında sıcaklık artışı 2,4 santigrat derece olacak.

Halihazırdaki iklim politikaları ve karbon salımı seviyelerine göre, 2100’de sıcaklık artışı 2,6 santigrat derece, ülkeler 2030 ve daha sonra güncelledikleri hedeflerini karşılasalar bile 2100 yılında sıcaklık artışı en az 2,1 derece olacak.

En az 140 ülkenin sıfır karbon salımı hedefine ulaşması durumunda ise 2100’de sıcaklık artışı 1,8 santigrat derecede kalacak.

COP27’DE KARBON EMİSYONU EN DÜŞÜK ÜLKELERE “ZARAR VE ZİYAN FONU” KURULDU

Diğer yandan, 6-20 Kasım 2022'de Mısır’da düzenlenen COP27 zirvesi, karbon salımının azalması konusunda politikalar üretme noktasında yetersiz kalırken, en az karbon salımı yaptıkları halde küresel ısınmadan en fazla etkilenen gelişmekte olan ülkelere yönelik “iklim zarar ve ziyan” fonunun kurulması konusunda önemli adımlarla son buldu.

En fazla karbon salımını yapan ABD ve diğer gelişmiş zengin ülkeler, uzun süredir karşı çıktıkları bu tür bir tazmin fonuna COP27’de onay verdi. Fonun detayları 2023'te Birleşik Arap Emirlikleri’nde (BAE) yapılacak COP28’de kesinleşecek.

COP27 ayrıca, kalkınma bankalarına uygulamalarını ve önceliklerini güncelleme çağrısında bulundu.

Paris Anlaşması'nda yer alan 1,5 santigrat sıcaklık artışı hedefini sürdüren COP27, buna rağmen karbon salımını düşürme noktasında ivme kazandıracak önlemler sunmadı.

COP27’de kömür kullanımının azaltılması da yer alırken, tüm yakıtların azaltılması gündeme alınmadı.

Gelişmiş ülkelerin 2009’da gelişmekte olan ülkelerin iklim değişikliğiyle mücadele politikalarını destekleme ve her yıl 100 milyar dolar aktarma sözlerini henüz gerçekleştirmemesi ise çokça eleştiriliyor. 

(Bilgiler AA'dan alınmıştır.)