Hellimi AB'ye satmak hayal oldu: Ne işe yaradı 'tescillenme'?

Kıbrıs helliminin “Menşe İsmi Korumalı Ürün (POP)” olarak Avrupa Komisyonu tarafından tescil edilmesine ilişkin 12 Nisan’da alınan karar 1 Ekim’de yürürlüğe giriyor.

Hellim ihracatının 2024 yılına kadar Avrupa standartlarına uygun olması için bir geçici uyum süreci verildi. Ada’nın Kuzey’inde üretilen hellim de “korumalı ürün” kapsamında Yeşil Hat Tüzüğü çerçevesinde Avrupa’ya ihraç edilebilecek. Ancak Avrupa Komisyonu hem Kuzey’e hem de Güney’e belirli kriter ve standartlar getirdi.

MYK Haber hellim üreticileri ile görüşerek, AB standartlarında ve kriterlerinde hellim üretimine hazır olup olmadığımızı sordu. Verilen yanıtlar hayal kırıklığı yarattı.

AVRUPA KOMİSYONU NE KARAR ALDI?

Avrupa Komisyonu 12 Nisan 2021 tarihinde, Kıbrıs adasında üretilen Hellimi 1 Ekim 2021’den itibaren geçerli olmak üzere tescilli menşe adı “PDO “olarak koruma altına almıştı.

Bu karar ile halloumi ve hellim isimleri koruma altına alınarak, hellim AB genelinde taklit ve yanlış kullanıma karşı korunmuş oldu.

AB Komisyonu aldığı kararla Kıbrıslı Türklerin de hellimi Güney Kıbrıs üzerinden AB’ye satışına onay verdi.

AB, Türk ve Rumlar arasında ticareti belirleyen Yeşil Hat Tüzüğünü  de güncelleyerek,  gıda ürünü hellimin AB standartlarına uyması şartıyla satışına izin verdiğini bildirdi.

AVRUPA’YA HELLİM SATMAK

Böylece, Avrupa ülkelerinde yalnızca Kıbrıs'ta AB standartlarında üretilen hellimin satışına izin verilecek.  Kıbrıs Türk toplumu da ” kriterlere uygun” ürettiği hellimin Yeşil Hattı geçmesine izin verilecek.

KKTC’li üretici, AB hayvan ve halk sağlığı standartlarına uyduğu takdirde üretilen hellim peynirini AB ülkelerinde satabilecek.

AB HELLİMDE HANGİ KRİTERLERİ İSTİYOR?

Kullanılan hayvan yeminin AB denetiminde olması gerekiyor. Hellimde kullanılacak sütün üretileceği hayvan ırkı da AB kriterleri arasında yer alıyor.

Hellimin üretileceği tesis AB kriterlerinde olmak zorunda. Aynı zamanda hellim, inek sütünden değil, olması gerektiği gibi belli oranlarda keçi-koyun sütünden üretilmesi gerekiyor. Sadece bu kriterlere ulaşmak bile Ada’nın kuzeyinde zor görünüyor.

KKTC'de üretilen hellimin standartlara uygun olup olmadığı ise ‘Bureau Veritas’ adlı Fransa merkezli özel bir firma tarafından denetlenecek.

TARIM BAKANI AB’DEN KAYNAK AYRILDIĞINI SÖYLEMİŞTİ

Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanı Nazım Çavuşoğlu 30 Mart’ta yaptığı açıklamada,  “2021 yılında ülkemizde faaliyet gösteren süt imalatçılarımızın AB gıda güvenliği standartlarında hizmet ve üretim yapabilmeleri amacıyla 3,2 milyon Euro gıda güvenliği projesi başlayacaktır. Projenin ana hedefi, süt imalatçılarımızın ve çiftliklerimizin ihtiyaç analizinin yapılarak, AB gıda güvenliği standartlarında üretim yapabilmeleri amacıyla gerekli desteğin sağlanmasıdır” demişti.

Ancak bazı süt üreticileri aylar geçmesine rağmen ellerine herhangi bir kaynak gelmediğini belirttiler.

ÜRETİCİLER NE DİYOR?

KKTC’de üretim yapan süt üreticileri ise MYK Haber’e çok şaşırtıcı açıklamalar yaptılar. Konuyla ilgili hiçbir bilgileri olmadığını açıklayan üreticiler, “AB standartlarında hellim üretmeye hazır değiliz” dediler.

İşte nedeni…

NEDEN HAZIR DEĞİLİZ?

Seren Süt Ürünleri Direktörü Şevket Seren, “Şu an bu kriterlerde hellim üretmeye hazır değiliz. Zaten KKTC’deki hiçbir şirket buna hazır değil” dedi.

3,2 milyon Euro’luk Gıda Güvenliği Projesi’ne başvuru yaptıklarını söyleyen Seren, henüz bir sonuç almadıklarını belirtti.

Seren, AB onayı alırlarsa, yurtdışına satılacak ürünlerde belirtilen kriterlere uygun “paket”ve “logo”ların değişeceklerini söyledi.

“O KADAR KOYUN-KEÇİ SÜTÜMÜZ YOK!”

Meriç Süt Ürünleri Direktörü Bekir Meriç ise yine benzeri bir şekilde “Bu kriterlere iki taraf da hazır değil. Olsak da kimse bu işlemi nasıl yapacağımızı açıklamıyor. Biz de konu hakkında her şeyi bilmiyoruz. Hazır olsak bile bu üretim nasıl olacak, bilmiyoruz. Bilgilendirilmedik.  Belirlenen kritere göre o kadar koyun keçi üretimimiz yok. Süt içeriğinde %51 koyun ve keçi olması lazım. Bizim ise hellimlerimizde %85-90 inek sütümüz var. Evet biz AB standartlarındayız zaten ama ürünlerimiz inek sütü, keçi değil.

Hayvancılığımızda geçtiğimiz yıllara göre çok gelişti ama o oranlarda koyun keçi sütü-üretemeyiz ve yapsak da nasıl bir operasyon ile göndereceğiz bilmiyoruz. 1 Ekim bize bir şey ifade etmiyor çünkü konu hakkında bilgi eksiğimiz var” dedi.

“DEVLET POLİTİKAMIZ YOK!”

Paksüt Süt Ürünleri Yöneticisi Rasim Yankın ise, “Hazır olmak için devlet politikası lazım ve o da maalesef yok. Şu an adada bizim kendi standardımız bile yetersiz. Hatta 50 yıldır neredeyse yok. Hellim adada birçok farklı şekilde üretiliyor ve devlet bu üretimleri yeterince iyi kontrol etmiyor. Biz ülke olarak kendi içimizde hellim satmaya hazır değiliz zaten. Bu 3,2 milyonluk proje hakkında ise bir bilgim yok, başvuru yapmadık" dedi.