New York'ta Kıbrıs zirvesi: Tatar 5+1 gayriresmi toplantısı için ABD'de

ABD'nin New York kentinde "Kıbrıs Konulu Genişletilmiş Formatlı Gayri Resmi Toplantı", bu akşam saat 19.00’da (KKTC saati 02.00) akşam yemeği ile başlayacak.

Cumhurbaşkanı Ersin Tatar, Cenevre’de 17-18 Mart tarihlerinde yapılan toplantının devamı olan New York 5+1 Gayrıresmi Zirvesine katılmak için dün New York’a gitti.

Cumhurbaşkanı Tatar’a toplantıda Dışişleri Bakanı Tahsin Ertuğruloğlu, Özel Temsilci Güneş Onar, Cumhurbaşkanı Hukuk Danışmanı Sülen Karabacak, Cumhurbaşkanı Güven Yaratıcı Önlemler ve İki Taraflı Teknik Komiteler Koordinatörü Seniha Birand Çınar, Cumhurbaşkanı Uluslararası İlişkiler ve Diplomasi Özel Danışmanı Hüseyin Işıksal ve Dış Basın Sorumlusu Kerem Haser Eşlik ediyor.

ZİRVE AKŞAM YEMEĞİ İLE BAŞLAYACAK

Cumhurbaşkanlığı Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü, Cumhurbaşkanı Tatar’ın katılacağı New York 5+1 Gayrıresmi Zirvesi ile ilgili bilgilendirme yaptı.

Buna göre, bu akşam saat 19.00’da (KKTC saati 02.00) akşam yemeği ile başlayacak olan zirvede yemek, BM Merkezi’nin 4’üncü katında bulunan "Delegates Dining Room" adlı salonda yer alacak.

İKİLİ GÖRÜŞMELER

BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’in Cumhurbaşkanı Tatar ve heyeti ile görüşmesi ise yarın 10.00-10.20 saatleri (KKTC saati 17.00-17.20) arasında BM Merkezi’nde olacak.

Cumhurbaşkanı Tatar, 10.30-10.50 (KKTC saati 17.30-17.50) saatleri arasında Birleşik Krallık Avrupa Devlet Bakanı Stephen Doughty ile de ikili görüşme gerçekleştirecek.

5+1 GAYRIRESMİ ZİRVE

Çekilecek aile fotoğrafının ardından Türkiye, Yunanistan ve İngiltere heyetlerinin katılımı ile 11.30-13.30 (KKTC saati 18.30-20.30) saatleri arasında BM Merkezi’nde iki saatlik 5+1 formatındaki ana oturuma geçilecek. 15.15-16.45 (KKTC saati 22.15- 23.45) saatleri arasında ise 5+1 formatında kapanış oturumu yapılacak.

Tatar, yarın saat 17.00’de (KKTC Saati 00.00) BM Merkezi’nde basın toplantısı düzenleyecek. Toplantının ardından havaalanına intikal edecek olan heyet, 18 Temmuz Cuma günü saat 00.35’te (KKTC saati 07.35) Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ne dönmek için New York’tan ayrılacak.

Cumhurbaşkanı ve heyeti, KKTC saati ile 20.05’te Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ne gelecek ve saat 20.30’da Ercan Havalimanı basın açıklaması yapılacak.

CENEVRE'DEKİ "KIBRIS KONULU GENİŞLETİLMİŞ FORMATLI GAYRİ RESMİ TOPLANTI"

Cenevre'deki toplantıda, adadaki taraflar arasında, Kıbrıs meselesinin nihai çözümüne ortak zeminin bulunmadığı mevcut ortamda, Guterres'in de isteği üzerine, adadaki iki halka da yarar sağlayabilecek iş birliği alanlarının keşfine odaklanılmıştı.

Bu çerçevede liderler, adadaki taraflar arasında bir iş birliği kültürünün gelişmesini teminen, yeni geçiş noktalarının açılması, adadaki mayınların temizlenmesi, çevre ve iklim değişikliği, Ara Bölge'de güneş enerjisinden elektrik üretimi, mezarlıkların restorasyonu ve gençlik konusunda bir teknik komitenin kurulması konuları üzerinde mutabık kalmıştı.

Gelinen aşamada, anılan iş birliği başlıklarının üçünde (çevre ve iklim değişikliği, mezarlıkların restorasyonu ve gençlik konusunda bir teknik komitenin kurulması) tatmin edici düzeyde ilerleme kaydedilirken diğer üç başlıkta (yeni geçiş noktalarının açılması, adadaki mayınların temizlenmesi, Ara Bölge'de güneş enerjisinden elektrik üretimi) Rum tarafının uzlaşmaz tavrı nedeniyle ilerleme sağlanamadı.

Sürecin takibini sağlamak ve New York'ta düzenlenecek ikinci toplantının hazırlıklarını yürütmek üzere Guterres'in Kıbrıs Şahsi Temsilcisi Maria Angela Holguin Cuellar, Türkiye'nin de onayıyla, 2 Mayıs'ta yeniden Şahsi Temsilci olarak atandı ve 12 Mayıs'ta görevine başladı.

Cuellar, göreve gelişini takiben, 24-31 Mayıs ve 7-9 Temmuz tarihlerinde adayı ziyaret ederek liderlerle ikili, temsilcileriyle ise üçlü formatta görüşmeler gerçekleştirdi.

Şahsi Temsilci Cuellar, 2 Haziran'da İstanbul'da Bakan Fidan, 5 Haziran'da Yunanistan'da Gerapetritis, 1 Temmuz'da İngiltere'de Doughty, 2 Temmuz'da Brüksel'de Avrupa Birliği (AB) Konseyi Başkanı Antonio Costa ile temaslarda bulundu.

CENEVRE ÖNCESİ SÜREÇ

Ocak 2024'te Cuellar'ın Guterres'in Kıbrıs Şahsi Temsilcisi olarak ilk atamasının ardından, görev tanımının adadaki iki taraf arasında yeni resmi çözüm müzakerelerinin başlatılmasına ilişkin ortak zemin bulunup bulunmadığının araştırılmasıyla kısıtlı tutulması ve görev süresinin 6 ayı aşmaması şartıyla Türkiye tarafından Kıbrıs Türk tarafıyla bil istişare onay verilmişti.

Bu süre zarfında adada ve garantör devletlerde (Türkiye, Yunanistan, İngiltere) temaslarda bulunan Cuellar​​​​​​​, görev süresi sonunda (Temmuz 2024) Guterres'e içeriği kamuoyuyla veya taraflarla paylaşılmayan bir rapor sunmuştu.

Ayrıca görevi sona ermeden kısa süre önce kamuoyuna yayınladığı veda mektubunda, "geçmişte beklentileri karşılamayan ve daha büyük anlaşmazlıklara ve hayal kırıklıklarına yol açan çözümlerden uzaklaşmanın" önemine işaret eden Cuellar​​​​​​​, "şimdi farklı düşünülmesi gerektiğini" belirtmişti.

Bu çerçevede, Guterres, Cumhurbaşkanı Tatar ile 28 Eylül 2024'te yaptığı görüşmede, Tatar ile GKRY Lideri Hristodulidis'i New York'ta gayriresmi ve gündemsiz, karşılıklı görüş alışverişini amaçlayan üçlü bir akşam yemeğinde bir araya getirmeyi önermişti.

Söz konusu üçlü akşam yemeği 15 Ekim 2024'te yapılmıştı.

Yemekte Tatar tarafından Kıbrıs Türk tarafının pozisyonu bir kez daha açıklanırken adada iki ayrı devlet olduğu gerçeğinin altı çizilmişti.

Akşam yemeğinin ardından BM Sözcülüğü tarafından yapılan açıklamada, taraflar arasında ortak zemin bulunmadığı ilk kez resmi olarak kayda geçirilmişti.

Yemekte ayrıca, Guterres'in ev sahipliğinde adadaki iki lider, dışişleri bakanları ve üçüncü garantör ülke İngiltere'nin daha düşük düzeyli katılımıyla, bir "Genişletilmiş Formatlı Gayri Resmi Toplantı" düzenlenmesi kararlaştırılmış, anılan toplantı 17-18 Mart tarihlerinde Cenevre'de gerçekleştirilmişti.