Hocalı soykırımının 32. yıl dönümü: KKTC'den yanınızdayız mesajları

Haber Merkezi: M. İrşad Esen

Bugün 1992 yılında yaşanan Hocalı Katliamı'nın 32'inci yıl dönümü.

Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki savaş sırasında Ermeni güçlerinin, 25 Şubat'ı 26 Şubat'a bağlayan gece, Dağlık Karabağ'ın Hocalı kasabasına girerek sivilleri hedef aldığı saldırıda, resmi rakamlara göre 83'ü çocuk, 106'sı kadın olmak üzere 613 Azeri hayatını kaybetti.

Yapılan otopsi ve incelemelerde cesetlerin birçoğunun insanlık dışı muameleye maruz kaldığı ve işkence görerek öldürüldüğü anlaşıldı.

BAKÜ'DE SOYKIRIM ANITININ TEMELİ ATILDI

Hocalı'da katliamın kurbanları anısına yapılacak anıtın temeli atıldı.

Azerbaycan'ın Hocalı şehrinde, Ermenilerin 1992'de katlettiği sivillerin anısına yapılacak "Hocalı Soykırımı Anıtı"nın temeli atıldı. Temel atma törenine Cumhurbaşkanı İlham Aliyev (önde) ve Hocalılılar katıldı.

Aliyev, Hocalılıların 32 yıl sonra ata yurtlarına geri döndüğünü dile getirerek, "Hocalı soykırımı, halkımızın hafızasından asla silinmeyecektir. Azerbaycan halkı bu kanlı cinayeti hiçbir zaman unutmayacaktır." değerlendirmesinde bulundu.

Azerbaycan'ın Hocalı şehrinde yaşananlar için adalet arayışlarına büyük devletlerin kayıtsız kaldığına dikkati çeken Aliyev, "Bizim çabalarımızla 18 ülke bu kanlı faciayı 'soykırım' olarak tanıdı. Fakat bu ülkelerin arasında büyük devletlerin adı yok. Ulusların, kuruluşların çoğu da bu faciaya kayıtsız kaldı." ifadelerini kullandı.

Aliyev, Hocalı'da imar ve ihya çalışmalarına başladıklarını ve Hocalıların yıl içerisinde ata yurtlarına döneceklerini kaydetti.

KKTC'DEN ANMA MESAJLARI

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nden Hocalı katliamının 32. Yıldönümü münasebetiyle Azerbaycan halkına dayanışma mesajları paylaşıldı.

TATAR: AYNI MİLLETİN ÇOCUKLARIYIZ

Cumhurbaşkanı Ersin Tatar, yayımladığı mesajda, katliamın acısının hala hissedildiğini ve Türklerin birlik içinde olduğunu dünyaya göstermek için adımlar atıldığını belirtti.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin de bir katliamın ardından kahramanlıklarla dolu bir dönemden geçerek bugünlere geldiğini belirten Cumhurbaşkanı Tatar, "aynı milletin çocuklarıyız dayanışma ve sevgiyle dünyanın bu çifte standardını aşacağız" dedi.

Türk Devletleri Teşkilatı’nın Türk milletinin bağlarını güçlendirmek amacıyla büyük adımlar attığının altını çizen Cumhurbaşkanı Tatar, tüm karşı durmalara ve ambargolara rağmen Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin de teşkilata gözlemci üye yapılmasının bu durumu net olarak gözler önüne serdiğini söyledi.

Cumhurbaşkanı Ersin Tatar, “Katliamda hayatını kaybedenleri saygıyla anar, Azerbaycan halkına en içten ve en samimi duygularımla Kıbrıs Türk halkının dayanışma ve birlikteliğini iletirim” dedi.

TÖRE'DEN BAŞSAĞLIĞI

Cumhuriyet Meclisi Başkanı Zorlu Töre Hocalı katliamını anarak bir mesaj yayımladı.

Töre, Hocalı kasabasında yaşanan katliamda sivillerin öldürüldüğünü vurguladı. Modern dünyanın bu tür trajedilere sessiz kaldığını ve Kıbrıs Türk Halkı'nın da benzer acılar yaşadığını dile getirdi.

Zorlu Töre, Hocalı Katliamında hayatını kaybedenler başta olmak üzere tüm şehitlere rahmet diledi ve gazilere teşekkür etti.

ÜSTEL: AZERBAYCAN’IN YANINDAYIZ

Başbakan Ünal Üstel, Hocalı katliamının 32’nci yıl dönümü nedeniyle yayımladığı mesajda, KKTC’nin “tek millet, üç devlet” olarak Azerbaycan’ın haklı mücadelesinde yanında olmaya her daim devam edeceğini belirtti.

Üstel mesajında şu ifadeleri kullandı:

Azerbaycanlı kardeşlerimiz 32 yıl önce meydana gelen Birinci Karabağ Savaşı'nda maruz kaldıkları vahşet ve katliamın bedelini 2020 yılında 44 gün süren şanlı bir destanla ödetmiş ve tarihlerinde yeni bir sayfa açmışlardır. Ancak buna rağmen masum sivillere yönelik gerçekleştirilen bu katliamın acısını hala yüreğimizde hissediyoruz. Bir kez daha Hocalı katliamında hayatlarını kaybedenlere Allah’tan rahmet diliyor, Azerbaycan halkına taziyelerimizi iletiyorum. ‘ Tek millet, üç devlet’ olarak KKTC Azerbaycan'ın haklı mücadelesinde yanında olmaya her  daim devam edecektir.”

ANKARA'DA ANMA

TBMM Başkanlığı himayesinde Türkiye Azerbaycan Dostluk, İş birliği ve Dayanışma Vakfı (TADİV) ile Türkiye-Azerbaycan Parlamentolar Arası Dostluk Grubu tarafından "Hocalı Soykırımı Fotoğraf Sergisi ve Anma Programı" düzenlendi.

Hocalı Katliamı'nda hayatını kaybedenler Ankara'nın Kızılcahamam ilçesinde, Hocalı Anıt Müzesi'nde düzenlenen törende anıldı.

HOCALI'DA NELER OLDU?

Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla Azerbaycan'a karşı toprak iddiasında bulunmaya başlayan ve saldırıya geçen Ermeniler, 1991'in son günlerinde ablukaya aldıkları, bölgenin tek havaalanına sahip ve stratejik önem taşıyan Hocalı'yı ele geçirmek için harekete geçti.

Aylar süren saldırılarını 25 Şubat 1992'de yoğunlaştıran Ermeniler, gece, Sovyet Rus ordusunun o zaman Hankendi'de bulunan 366. motorize alayının da yardımıyla üç koldan saldırdı.

Sadece işgalle yetinmeyen Ermeniler, sivilleri toplu şekilde katlederek esirlere acımasızsa işkence yaparak 20. yüzyılın en kanlı katliamlarından birine imza attı. O dönemde çekilen görüntüler ve fotoğraflar, katliamın büyüklüğünü ortaya koyuyor.

HOCALI KATLİAMI

Ermeni güçlerinin 1991'in sonlarına doğru ablukaya aldığı Dağlık Karabağ'ın Hocalı bölgesi, 936 kilometrekarelik alana sahip, 2 bin 605 ailenin, toplam 7 bin kişinin yaşadığı bir kasabaydı. Aralık 1991'de Karabağ'ın başkenti olarak kabul edilen Hankendi şehrini ele geçiren Ermenilerin bir sonraki hedefi Hocalı oldu. Bölgenin etrafındaki bütün köy ve yolları kapatan Ermeniler, kasabanın diğer illerle kara yolu bağlantısını kesti.

Hocalı'nın diğer bölgelerle tek bağlantısı olan hava ulaşımı ise, 28 Ocak 1992'de Şuşa Ağdam seferini yapan helikopterin Ermeniler tarafından düşürülmesiyle ortadan kalktı.

Bu olayda çoğunluğu kadın ve çocuklardan oluşan 44 sivil hayatını kaybetti. 1992 yılının başlarından itibaren Hocalı'nın savunması sadece hafif silahlara sahip yerel savunma güçleri ve az sayıdaki milli ordu askerinden ibaret kaldı.

25 Şubat 1992'den itibaren Hocalı'ya üç koldan saldıran Ermeniler, Sovyet Kızılordusunun 366'ıncı Motorize Alayı'nın bütün araçlarını kullanarak şehri iki saat boyunca top ve tank ateşine tuttu.

Saldırıdan bir gün sonra ise "Hocalı Katliamı" yaşandı.

Resmi verilere ve uluslararası insan hakları örgütlerinin raporlarına göre, Ermeni güçlerinin Sovyet Rus ordusunun da desteğini alarak düzenlediği saldırıda, 613 Azeri katledildi. 500'e yakın sivil ağır yaralanırken bin 250'den fazla kişi de esir alındı.

Aralarında 68 kadın ve 28 çocuğun da bulunduğu 150 esirden bir daha hiç haber alınamadı. Ermeni makamları da esirlerin akıbetiyle ilgili bugüne kadar herhangi bir açıklama yapmadı.

HOCALI KATLİAMINI KİM NASIL KABUL EDİYOR?

Azerbaycan Meclisi, 1994 yılında düzenlenen bir oturumla, 613 vatandaşının katledildiği hadiseyi, ''Hocalı Soykırımı'' olarak kabul etti.

Hocalı'da yaşananlar Türkiye, Meksika, Macaristan, Pakistan, Kolombiya, Çek Cumhuriyeti, Bosna Hersek, Honduras, Peru, Sudan ve İslam İşbirliği Teşkilatı'nca da ''soykırım'' olarak tanınıyor.

Hocalı Katliamı'nı 5 ülke parlamentosu kınarken, ABD'de 16 eyalet meclisi, yaşananları ''soykırım'' olarak gören kararları kabul etmiş durumda.

''KATLİAM'' TANIMLAMASI

İnsan Hakları İzleme Örgütü (Human Rights Watch), hadiseyi, Dağlık Karabağ Savaşı sırasında işlenen 'katliam' olarak kayıtlara geçirdi.

Birleşmiş Milletler, henüz resmi bir karar almış değil. Azeri kaynaklar, Rusya'nın BM Güvenlik Konseyi'nin bağlayıcı herhangi bir karar almasını engellediğini belirtiyor.

Ancak 1993 yılında BM Genel Kurulu, Ermenistan'ı kınadı. BM Güvenlik Konseyi de 822 sayılı kararla, Ermenistan'dan işgal ettiği Azerbaycan topraklarını terk etmesini istedi.

Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi (AKPM) üyeleri "Ermeniler tüm Hocalı sakinlerini katletti" ifadesinin yer aldığı bir bildirgeye imza attı.

Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı - Minsk Grubu, 1996 yılında Erivan'ı kınayarak, Azerbaycan'ın toprak bütünlüğüne saygı gösterilmesini talep etti.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin (AİHM) 22 Nisan 2010 tarihli kararında, Hocalı'da yaşananlar, savaş suçları veya insanlık aleyhine suçlarla eşdeğer eylemler olarak görüldü. Ancak henüz resmi bir karar alınmış değil.

AZERBAYCAN'IN HUKUK MÜCADELESİ DEVAM EDİYOR

Bakü yönetiminin aralarında AİHM ve Lahey Adalet Divanı gibi uluslararası hukuk kurumları nezdindeki girişimleri devam ediyor.

Azerbaycan'a göre, Hocalı'da yaşananlar, 1949 Cenevre Sözleşmelerinin, Birleşmiş Milletlerin (BM) Soykırım Suçunun Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi, Sivil ve Siyasi Haklar Sözleşmesi, İşkenceye ve Diğer Zalimane, İnsanlık Dışı veya Onur Kırıcı Muamele veya Cezaya Karşı Sözleşmesi, Çocuk Hakları Sözleşmesi gibi çok sayıda sözleşmenin ciddi ihlali anlamına geliyor.

Ermenistan tarafından işgal altında olan Hocalı, 2020 yılında Azerbaycan ordusu tarafından kurtarılarak özgürlüğüne kavuştu.