Guterres Kıbrıs raporunda, tarafları "gerilimi artıracak tek taraflı eylemlerden kaçınmaya" çağırdı

Haber Merkezi - Aslı Kabo

Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres'in, dün akşam taslağı yayımlanan Kıbrıs'taki İyi Niyet Misyonu ve Kıbrıs Barış Gücü (UNFICYP) Raporu'nda, "gerginliği artırabilecek ve görüşmelerin yeniden başlaması ihtimalini tehlikeye atabilecek tek taraflı eylemlerde bulunulmaması" çağrısı yaptığı belirtildi.

"CENEVRE’DE ATILAN SOMUT ADIMLAR GÜVEN VERİCİ"

Rum basınında yayımlanan haberlere göre, mart ayında İsviçre'nin Cenevre şehrinde gerçekleştirilen gayriresmi genişletilmiş toplantıda atılan somut adımların güven verici olduğunu söyleyen Guterres, bu toplantıda taraflar arasında güven inşa etmeye yönelik çeşitli somut girişimler üzerinde anlaşmaya varıldığını hatırlattı.

Guterres, “Eğer taraflar taahhütlerini sürdürürse, daha fazla olumlu adım atmak mümkün olacaktır.” dedi.

BM Genel Sekreteri, İyi Niyet Misyonu’nun Aralık 2024 - Haziran 2025 dönemini kapsayan raporunda, “Tüm tarafların temmuz sonunda bir başka gayriresmi toplantı yapma kararı, kişisel temsilcimin atanması konusunda uzlaşmaları ve Kıbrıs’taki liderler arasında gerçekleşen görüşmeler, Kıbrıs sorununun çözümüne yönelik daha odaklanmış çabaların göstergesidir.” ifadelerine yer verdi.

"HER İKİ TARAF DA, BM'NİN ARA BÖLGE VE ÇEVRESİNDEKİ ÇAĞRILARINI GÖRMEZDEN GELİYOR"

Raporda son altı ayda Kıbrıs’ta ciddi güvenlik olayı yaşanmadığını ve bu gelişmeyi memnuniyetle karşıladığını ifade eden Guterres, “Barış sürecinde diyaloğun ve faaliyetlerin arttığı dönemler, adadaki güvenlik durumunu tehdit eden tek taraflı eylemlerden kaçınılmasıyla örtüşmüştür.” dedi.

Ancak bu sükûnetin, yapısal askeri ve siyasi sorunların çözümüne yönelik kayda değer ilerleme anlamına gelmediğini belirten BM Genel Sekreteri, her iki tarafın da BM'nin tekrarlanan çağrılarına rağmen ara bölge içinde ve çevresinde gerilimi düşürme ve askerden arındırma yönündeki çağrıları görmezden geldiğini ifade etti.

2771 sayılı BM kararı, "tampon bölgenin bütünlüğüne saygı gösterilmesi ve yetkisiz faaliyetlerin önlenmesinin her iki tarafın sorumluluğunda olduğunu" ve barışın sağlanmasının 'sadece Birleşmiş Milletler'e bırakılamayacağını' belirtiyor.

Guterres, özellikle askeri statükoyu kalıcı şekilde değiştirmeyi hedefleyen inşaatlardan ve askeri mevzilerin sivil altyapı içine gizlenmesinden duyduğu endişeyi dile getirerek, bu durumun ciddi insani sorunlar yaratabileceğini ve sivil halk için risk teşkil ettiğini kaydetti. “Adadaki kuvvet dengesizliği bu ihlallerin gerekçesi olarak gösterilemez” diyen Guterrek, UNFICYP altında doğrudan askeri temas mekanizması kurulması çağrısını yineledi.

PİLE KONUSU

Genel Sekreter ayrıca 2023’ten bu yana ilerleme kaydedilemeyen Pile (Pyla) Anlaşması’nın uygulanmasının duraksamasından da endişe duyduğunu belirterek, tarafları daha yapıcı bir şekilde sürece katılmaya çağırdı.

Raporda, Pile'de "nispeten dokunulmazlıkla" faaliyet gösteren ve "suç oranlarında artış ve kamu güvenliğinde bozulma"ya neden olan 11 kaçak kumarhane ve bir gece kulübü listeleniyor. 

Ara bölge dışındaki gelişmelere de dikkat çeken Guterres, “gerilimi artırabilecek ve müzakerelerin yeniden başlaması ihtimalini zayıflatabilecek tek taraflı eylemlerden kaçınılması gerektiği” uyarısında bulundu.

"UNFICYP'İN YETKİSİ TÜM ADAYI KAPSIYOR"

Guterres, UNFICYP’nin Maraş ve Strovilia’daki (Akyar) hareket özgürlüğünün kısıtlandığını da ifade ederek, “Barış Gücü’nün yetkisi yalnızca ara bölgeyle sınırlı değil, tüm adayı kapsamaktadır.” dedi.

Ayrıca "ayrıştırıcı söylemler ve yanlış bilgilendirme" nedeniyle halk arasında güvenin zedelendiğini ve ortak geleceğe yönelik çabaların baltalandığını belirterek, liderleri sivil toplumun sesine kulak vermeye çağıran Guterres, bununla birlikte, gençlik üzerine yeni bir Teknik Komite kurulmasını memnuniyetle karşılayarak, “Gençlik grupları barışın aktif aktörleridir.” dedi.

YEŞİL HAT - ARA BÖLGE

BM’nin tüm ısrarlı çağrılarına rağmen, "daha fazla eşitlik ve iş birliğine yönelik ilerlemenin" yetersiz kaldığını belirten Guterres, Cenevre’de kararlaştırılan Yeşil Hat Tüzüğü’nün tam uygulanması ve dört yeni geçiş noktasının açılmasının gerekli adımlar olduğunu vurguladı.

Raporda, askeri ve sivil ihlallerin endişe verici sıklıkta kaydedildiği ve Rum Milli Muhafız Ordusu (RMMO) tarafından 78, Türk kuvvetleri tarafından 55 olmak üzere toplamda 133 askeri ihlalin tespit edildiği (önceki altı aylık dönemde bu sayı 227 idi) aktarıldı. Guterres, “Bu tür ihlaller, BM’nin otoritesini sarsmakta ve ara bölgenin askerileşmesine yol açmaktadır.” dedi.

Maraş’taki durumla ilgili olarak BM’nin tutumunun değişmediğini vurgulayan Guterres, “Tüm taraflara anlaşmazlıklarını çözmeye yönelik diyalog başlatmaları çağrısında bulunuyorum.” dedi.

MARAŞ KONUSU

BM Güvenlik Konseyi'nin Maraş’taki eylemleri geri alma çağrılarına rağmen "hiçbir eylemde bulunulmadığını", aksine 18 yeni güvenlik kamerası kurulduğunu ve 2020'den bu yana toplam kamera sayısının 53’e ulaştığını belirten BM, bölgedeki durumdan Türkiye Cumhuriyeti hükümetini sorumlu tutmaya devam ettiğini aktardı.

SIĞINMACILAR - KŞK

2024 yılında, Kıbrıs’a yapılan sığınma başvurularında bir önceki yıla kıyasla yüzde 42 oranında bir düşüş kaydedildi. Guterres bu durumu, “özellikle denizde ve Yeşil Hat boyunca uygulanan caydırıcı politikaya” bağladı.

Kayıp Şahıslar Komitesi’nin (KŞK) son dönemde 17 kişinin kalıntılarını çıkardığı belirtilirken, kayıtlı toplam 2 bin 2 kayıptan 1054’ünün kimlik tespiti yapıldığı bilgisi verildi.

GARANTÖRLERE ÇAĞRI

Genel Sekreter, garantör ülkeler Yunanistan, Türkiye ve Birleşik Krallık’ı sürece yapıcı katkı yapmaya çağırarak, tüm taraflarla diyalog içinde kalma taahhüdünü ve Güvenlik Konseyi kararlarının rehberliğinde hareket edeceğini vurguladı.

BM Güvenlik Konseyi, BM Genel Sekreteri'nin Kıbrıs Özel Temsilcisi ve BM Kıbrıs Barış Gücü (UNFICYP) Misyon Şefi Colin Stewart'tan bilgi almak üzere 14 Temmuz'da bir araya gelecek.

İyi Niyet Misyonu raporunun, UNFICYP raporuyla birlikte 14 Temmuz Pazartesi günü BM Güvenlik Konseyi’nde ele alınması bekleniyor. Bu tarih, Kıbrıs konusundaki New York'ta yapılacak ikinci genişletilmiş gayriresmi Kıbrıs toplantısından yalnızca iki gün öncesine denk geliyor.

Söz konusu toplantı, 16 Temmuz’da bir akşam yemeğiyle başlayacak, ertesi gün ikili görüşmeler ve konferansın genel oturumuyla devam edecek.