"Arıtılmış atık su yem bitkisi üretiminde kullanılmalı"

Ziraat Mühendisleri Odası (ZMO) Başkanı Erkut Uluçam, sürdürülebilir bir hayvancılık sektörü için arıtılmış atık suyun yem bitkisi üretiminde değerlendirilmesi gerektiğini söyledi.

Erkut Uluçam, her yıl ithal edilen 40 bin ton sap samanın ülkede üretilebileceğini vurguladı. Güzelyurt’ta arıtılmış suyun borularla üreticiye ulaştırıldığını belirten Erkut Uluçam, aynı uygulamanın Lefkoşa bölgesinde de hayata geçirilmesi durumunda sap saman ithalatına gerek kalmayacağını ifade etti.

Yem bitkisi olarak mısır silajı yetiştirmek için dönüm başına bin ton suya ihtiyaç duyulduğunu belirten Erkut Uluçam, Lefkoşa Türk Belediyesi Atık Su Arıtma Tesisi’nden günde 30 bin metreküp su çıktığını söyledi. Altı ayda toplam 5 milyon 400 bin metreküp su elde edildiğini ifade eden Erkut Uluçam, bu suyun kapalı boru sistemiyle Haspolat bölgesine ulaştırılması durumunda yılda 43 bin ton silajlık mısır üretilebileceğini kaydetti.

Sadece Lefkoşa’daki tesisin suyu ile Güzelyurt ve Gazimağusa’daki tesislere ihtiyaç duyulmadan sap saman ihtiyacının karşılanabileceğine dikkat çeken Uluçam, bu üretimin ülkede yapılmasının ciddi bir katma değer yaratacağını belirtti.

"HAYVANCILIKTA SÜRDÜRÜLEBİLİR BİR YAPI OLUŞTURULMASI ŞART"

"2024 yılında 50 bin ton sap saman ve silaj ithal edildi, bunun için üreticilerin cebinden 300 milyon TL çıktı. Oysa bu miktar, ülkede yapılacak altı aylık bir üretimle karşılanabilir." diyen Uluçam, kapalı boru sistemi için yaklaşık 75 milyon TL’ye ihtiyaç olduğunu, ancak ithal silaj için yılda 300 milyon TL ödendiğini söyledi.

2019’dan sonra kuraklık koşullarının daha da ağırlaştığını belirten Uluçam, "Ülkenin en büyük ihracat kalemi süt ürünleri. Bu nedenle hayvancılıkta sürdürülebilir bir yapı oluşturulması şart. Girdi maliyetlerini azaltmak için arıtılmış suyun hayvancılıkta kullanılması elzemdir." dedi.

İstatistik Kurumu verilerine göre KKTC’de tahıl üretimi 2020 yılında 148 bin tonken, 2021’de 71 bin, 2022’de 75 bin, 2023’te ise 59 bin tona geriledi. Öte yandan 2019’da 196 bin olan koyun sayısının 2023’te 300 bine yaklaştığı belirtildi.

Uluçam, "Sadece Haspolat Atık Su Arıtma Tesisi’nden çıkan suyla altı ayda 216 milyon TL’lik üretim yapılabilir. O kadar daha kışlık yem bitkisi üretilebilir. İthal ettiğimiz sap saman ihtiyacı sadece bu tesisten çıkan suyla karşılanabilir. Kapalı boru sisteminin maliyeti ise ithalat için ödenen meblağın dörtte biri kadar." şeklinde konuştu.

"BÖLGE BETONLAŞMA TEHDİDİ ALTINDA"

 Arıtmadan çıkan suyun kullanılacağı tarımsal değeri olan toprakları tehdit eden gelişmeler de yaşanmakta olduğunu kaydeden Uluçam, Değirmenlik bölgesinde, tarımsal verimli toprakların satılmaya başlandığını, derenin veli nimet olduğunu, verimli toprakların korunması için Değirmenlik bölgesi için imar planının çıkartılması gerektiğini ifade etti. Uluçam, bölgenin betonlaşma tehdidi altında olduğunu ifade etti.

ALTERNATİF UYGULAMALAR

Atılabilecek diğer bir adımın da Maralfalfa (Mischantus x giganteus) diğer adıyla "fil otu" yetiştiriciliği olduğunu kaydeden Uluçam, kışta bir ilkbahar-yazda ise 4 olmak üzere 5 kez hasat edilebilecek bir bitki olduğunu kaydetti. Uluçam, Maralfalfa’nın ikinci sınıf topraklarda da ekilebileceğini, az bir sulama gerektiren bitki türü olduğunu ifade etti.

Dönüm başı her hasatta 10 ton verim alındığını kaydeden Uluçam, Maralfalfa’nın protein oranının yüzde 9, arpa tanesinin yüzde 5, mısır silajının da 7 olduğuna işaret etti.

Bitkinin İngiliz döneminde adaya getirildiğini bugünse Lefke bölgesinde dere kenarlarında halen bulunduğunu kaydeden Uluçam, bunun, zararlısı olmayan çok yıllık ve çubuk şeklinde ekilen bir bitki olduğunu kaydetti. Uluçam ülkede üretimini yapan üreticinin bulunduğuna da işaret etti.

Arıtılmış suyla soya da ekilebileceğini kaydeden Uluçay, yılda 20 milyon dolar soya küspesi de ithal edildiğine dikkat çekti.  Uluçam, ellerinde, başarılı sonuçlar elde ettikleri, arıtılmış atık su ile soya fasulyesi yetiştirme denemesi de bulunduğunu kaydetti.

Verilere göre, soya fasulyesi yanında, 2023’te 27 milyon dolarlık tane mısır, 4 milyon dolarlık mısır silajı, 23 milyon dolarlık arpa, 8,7 milyon dolarlık Ayçiçeği ithal edildi.