AB Zirvesi'nde, Türkiye-Libya Mutabakatı vurgusu: Hukuki sonuç doğurmaz

Avrupa Birliği (AB) Liderler Zirvesi dün Belçika'nın başkenti Brüksel'de düzenlendi. Liderler, 16 saat süren müzakerelerin ardından çok az somut karar aldı.

AB Zirvesi sonrası yayınlanan sonuç bildirisinde Dış İlişkiler başlığı altında Libya'daki duruma değinildi.

AB liderlerinin, "Libya'daki endişe verici durumu ve bunun Avrupa güvenliği ve göç akımları açısından olası sonuçlarını ele aldığının" belirtildiği bildiride AB'nin bu ülkede ulusal uzlaşmayı, kurumsal birliği ve kapsayıcı diyaloğu ilerletmede destek verdiği kaydedildi.

TÜRKİYE-LİBYA MUTABAKAT MUHTIRASI

Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis, Türkiye ile Libya arasında Kasım 2019'da imzalanan mutabakat muhtırasını Zirve'ye taşıdı. Miçotakis, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) ile Libya Ulusal Petrol Kurumu (NOC) arasında sismik araştırma yapılmasını hedefleyen mutabakat zaptı ise gündeme getirmedi.

Normalde Libya konusu, "Dış İlişkiler" başlığı altında güvenlik ve göç boyutuyla ele alınacaktı. Yunanistan ise mutabakat muhtırası konusunun da metne dahil edilmesi konusunda ısrarcı oldu.

Miçotakis, konuyu AB Zirvesi'ne taşıyacağının ilk sinyallerini Lahey'deki NATO Zirvesi sonrasında vermişti. 

Miçotakis'in atıf yaptığı 12 Aralık 2019 tarihli AB Zirvesi sonuç bildirisinde, "Türkiye-Libya Akdeniz'de Deniz Yetki Alanlarının Sınırlandırılmasına İlişkin Mutabakat Muhtırası, üçüncü devletlerin egemenlik haklarını ihlal etmekte olup, Deniz Hukuku'na uygun değildir ve üçüncü devletler açısından herhangi bir hukuki sonuç doğuramaz" ifadeleri kullanılmıştı. Bu zirvede de bu metin aynen kullanılarak hatırlatma yapıldı.

Dünkü bildiride, "Türkiye-Libya arasındaki Akdeniz'de deniz yetki alanlarının sınırlandırılmasına ilişkin Mutabakat Muhtırası'nın üçüncü devletler açısından herhangi bir hukuki sonuç doğuramayacağı" ileri sürüldü.

BİLDİRİDE YER ALAN KONULAR

Bildiride Karadeniz'de güvenlik ve istikrarın önemini teyit edilirken, AB Komisyonunun AB'nin Karadeniz bölgesine yönelik stratejik yaklaşımının memnuniyetle karşılandığı, ilgili konuda Konsey, Komisyon ve Yüksek Temsilcinin hızla çalışmaya davet edildiği kaydedildi.

AB Zirvesi sonuç bildirisinde Batı Balkanlar bölgesinin geleceğinin AB üyeliğinden geçtiği vurgulandı.

Düzensiz göçle mücadeleye de değinilen bildiride, geri dönüşlerin artırılması ve hızlandırılması, güvenli üçüncü ülkeler ve güvenli menşe ülkeleri kavramları üzerine çalışılması gerekliliği not edildi.

İSRAİL VE RUSYA KONUSUNDA UZLAŞILAMADI

Almanya'nın yeni Başbakanı Friedrich Merz'in ilk kez katıldığı toplantılardan Rusya'ya yönelik yeni bir yaptırım çıkmazken, AB-İsrail Ortaklık Anlaşması'nın akıbetine ilişkin de uzlaşı sağlanamadı.

Zirvenin sonuç bildirgesinde Gazze'de acil ateşkes talebi yinelendi, İsrail'e uluslararası hukuk ve insan hakları yükümlülüklerine uyması yönünde çağrıda bulunuldu. Ortaklık anlaşmasına ilişkin ise "sahadaki gelişmelerin takibinin süreceği" kaydedildi.

SANCHEZ, İSRAİL İLE ANLAŞMANIN ASKIYA ALINMASINI İSTEMİŞ, MERZ İTİRAZ ETMİŞTİ

Zirve öncesi yaptığı açıklamada İspanya Başbakanı Pedro Sanchez, AB'nin İsrail ile olan iş birliği anlaşmasının "derhal askıya alınması" çağrısında bulunmuş, İsrail'in insan hakları yükümlülüklerini "açık şekilde ihlal ettiğini" söylemişti. Merz ise anlaşmanın askıya alınmasına güçlü şekilde itiraz ediyordu.

UKRAYNA-RUSYA

Toplantıda liderler, Macaristan'ın itirazı nedeniyle Ukrayna'ya destek konusunda da üst üste üçüncü kez ortak bir karar alamadı. Bununla birlikte Budapeşte yönetimi Temmuz ayında süresi dolacak mevcut ekonomik yaptırımların uzatılmasına engel olmayacağı sözünü verdi. Macaristan Başbakanı Viktor Orban "Rusya'nın AB içindeki müttefiki" olarak nitelendiriliyor.

BULGARİSTAN'IN EUROYA GEÇİŞİ

Zirvede alınabilen nadir kararlardan biri ise Bulgaristan'ın euroya geçişine onay verilmesi oldu. AB liderlerinin desteğinin ardından Bulgaristan'ın 1 Ocak 2026 itibarıyla ortak para birimi euroyu kullanmaya başlaması bekleniyor.

AB'ye 2007'de üye olan Bulgaristan, euroya geçen 21'inci ülke olacak. AB'nin refah düzeyi en düşük üyelerinden Bulgaristan bu yılın başında Schengen bölgesinin tam üyesi haline gelmişti.