Bugün Sevgililer Günü... İlk ne zaman kutlandı?

Sevgililer Günü, aşkın ve romantizmin simgesi olarak her yıl 14 Şubat'ta kutlanan özel bir gün.

Sevgi ve şefkatin ifadesi olarak kutlanan bu günde çiftler, birbirlerine sevgilerini göstermek için romantik hediyeler alır, özel yemekler düzenler ve duygusal anlar yaşarlar.

Sevgililer Günü, sadece romantik ilişkilere adanmış bir gün değildir. Aile, arkadaşlar ve sevdikleriyle birlikte geçirilen zamanlar da bu özel günü kutlamanın bir parçası olabiliyor.

Her ne kadar Türkçe’de “Sevgililer Günü” olarak adlandırılsa da, 14 Şubat tarihinin tam karşılığı "Aziz Valentin Günü" (St Valentine’s Day).

İsminden de anlaşılacağı üzere 14 Şubat, sadece romantizmle değil aynı zaman bir Hıristiyan azizin anısıyla da ilgili.

"Sevgililer Günü", bugün, sahip olduğu kültürel kodlardan dolayı tartışılan, küresel bazda ise milyarlarca dolarlık bir sektöre dönüşmüş bir gün.

SEVGİLİLERİN SEMBOLÜ OLAN KATOLİK AZİZ VALENTİN KİMDİR? 

Kökenleri antik Yunan ve Roma dönemlerine dayanan bu kutlama, zamanla farklı kültürlerde ve toplumlarda çeşitli ritüellerle şekillenerek günümüze geldi.

Antik çağlarda, Sevgililer Günü, Zeus ile Hera'nın kutsal evliliğine adanmış bir döneme denk gelirken, sonraları Roma'da bereket tanrısı Lupercus'un onuruna düzenlenen Lupercalia festivaliyle devam etti. Bu festivalde, Roma sokaklarında koşuşturarak genç kızlara dokunarak doğurganlığın arttığına inanılıyordu.

Ancak, Sevgililer Günü'nün modern formu, 14'üncü yüzyılda Aziz Valentine ile ilişkilendirilerek şekillendi.

Katolik Kilisesi tarafından resmi olarak tanınan Aziz Valentin’in MS 270 yılının 14 Şubat'ında öldüğü ve Hristiyan şehitliğine gömüldüğü rivayet ediliyor.

O günden sonra her yılın 14 Şubat'ı "Sevgililer Günü" olarak kutlanmaya başlandı. 

Aziz Valentin’in kimliğiyle ilgili resmi kaynaklardaki ilk açıklamalar M.S. 496’da ölen Papa Gelasius’a ait. Papa Gelasius, onun “hayatını Tanrı’ya adamış bir şehit olarak dünyadan ayrıldığını” söyler.

1400’lü yıllara ait kayıtlar Aziz Valentin’in Roma’da Hristiyan bir çiftin evlenmesine yardımcı olduğu için İmparator 2'nci Claudius’un emriyle kafası kesilerek öldürüldüğünden bahseder.

Aynı tarihlere ait diğer bir vesika ise Valentin’in Terni Piskoposu olduğu ve yine 2'nci Claudius tarafından Roma yakınlarında öldürüldüğünü bildirir. Bu tarihi kıssalardaki benzerlikler, her iki Valentin’in de aynı kişi olduğuna dair kanaatleri güçlendirir.

Her ne kadar kimliğiyle ilgili belirsizlik devam etse de Katolik Kilisesi 1969’da düzenlediğin saygı ayiniyle Valentin’in adını resmi olarak “Azizler” listesinde tutmaya devam etti.

14 ŞUBAT TARİHİYLE AZİZ VALENTİN ARASINDAKİ BAĞ 

Sanılanın aksine 14 Şubat’ın Aziz Valentin’in doğum ya da ölüm tarihiyle bir ilişkisi bulunmuyor.

14'üncü yüzyılda yaşamış İngiliz şair Chaucer, 14 Şubat tarihiyle romantizm/aşk arasında ilişki kuran ilk isim olarak dikkat çekiyor. 

Chaucer’e göre kuşların eşlerini seçtikleri tarihin 14 Şubat olduğuna inanılır. 

18'inci yüzyıl İngiliz geleneklerine bakıldığında 14 Şubat ile ilgili ikinci bir tarihi referans karşımıza çıkıyor: İngilizlerin bu tarihte eski bir Roma festivali olan ve Tanrıça Juno Februata’nın onurlandırılması için düzenlenen etkinliklere benzer kutlamalar tertip ettikleri görülüyor. 

Bu tarih ayrıca Antik Roma'da baharın gelişi ve doğurganlığın simgesi olarak kutlanıyordu.

İmparatorun yasağına rağmen Hıristiyan çiftlerin evlendirilmesine yardımcı olduğuna dair hakkında efsaneler anlatılan Aziz Valentin’in anısı, geleneksel olarak romantizmle en çok örtüşen 14 Şubat’ta hayat bulur ve daha çok İngiliz geleneklerinde Aziz Valentin Günü olarak ortaya çıkar.

SEVGİLİLER GÜNÜ BİR HIRİSTİYAN GELENEĞİ Mİ? 

Bu aziz ve tarih arasındaki ilişkiyi tam olarak tespit etmek mümkün değil. 

Yani bir “Hıristiyan geleneği” diye eleştirilen Sevgililer Günü’nün aslında Hıristiyan kökleri de son derece şüpheli.

Ancak Sevgililer Günü’nün modern çağdaki izlerini takip ettiğimizde karşımıza tarihi ve dini referanslardan çok ekonomik veriler çıkıyor. 

KAPİTALİZMİN OYUNU MU?

İlk kez 19'uncu yüzyılda İngiltere’de ticari bir hüviyete bürünmeye başlayan Aziz Valentin Günü, toplu iletişim araçlarının gelişim hızıyla paralel bir şekilde “global kültür” arasındaki yerini aldı.

Günümüzde pazarlama ve tüketim enstrümanlarının tümünü bünyesinde barındıran 14 Şubat, popüler kültür araçlarıyla kamuoyuna sunulduğu için tarihi arka planı da zamanla önemini yitirdi.