4 kadınla başlayan üretimde üye sayısı 40'a ulaştı: "Yapamazsınız" dedikleri her şeyi başardık

Lefke bölgesinde dört gönüllü kadının kurduğu 4K Kooperatifi Yönetim Kurulu Başkanı Deniz Solyalı, kooperatifin bugün yaklaşık 40 üyeyle üretim faaliyetlerini sürdürdüğünü belirtti.

4K’nın KKTC’deki ilk kadın kooperatifi olduğuna ifade eden Deniz Solyalı, kooperatiflerin kırsal ile kent arasında köprü görevi üstlendiğini, işletmeleri güçlendirdiğini ve kadınları cesaretlendirdiğini vurguladı.

"Toplum 4K Kooperatifi’ni sahiplendi ve kadın kooperatifçiliği ülkede bir fark yarattı." diyen Solyalı, yürüttükleri çalışmaları, yaşadıkları zorlukları ve ileriye dönük projelerini Türk Ajansı Kıbrıs’a (TAK) anlattı.

4 GÖNÜLLÜ KADIN VE 20 KURUCU ORTAK

4K Kooperatifi’nin kuruluş sürecini anlatırken, Lefke bölgesindeki kadınların, “Birlik olmazsak, birlikte hareket etmezsek yok olacağız” kaygısıyla kooperatifleşme talebiyle bir araya geldiklerini belirten Solyalı, “Onların bu kararlılığına teknik destek sağlayarak, projelerini hayata geçirmelerine yardımcı olduk.” dedi.

Dört gönüllü kadının öncülüğünde yirmi kurucu ortakla kooperatifi hayata geçirdiklerini ve bunun “ilk kadın kooperatifi” olduğunu dile getiren Solyalı, belirledikleri yol haritasını “kırsal kalkınma ve kadın istihdamı için önemli bir adım” olarak nitelendirdi.

Kırsal bölgelerde kooperatifleşmenin önündeki engellere de dikkat çeken Solyalı, “Teknik bilgi eksikliği ve yasal prosedürlerin zorluğu nedeniyle çoğu girişim hayata geçirilemiyor. İnsanları ikna etmek için somut örnekler ortaya koymak ve uygulanabilir projeler geliştirmek gerekiyor." diye konuştu.

“EN BÜYÜK GÜCÜMÜZ BÖLGENİN GÜÇLÜ, ÜRETKEN, İNANÇLI VE TOPRAĞINA SAHİP ÇIKAN KADINLARI”

“Kooperatifin en büyük gücü, bölgenin güçlü, üretken, inançlı ve toprağına sahip çıkan kadınlarıdır.” vurgusu yapan Solyalı, üretimin yanı sıra imalat süreçlerine de odaklanacaklarını belirterek, ilerleyen dönemde kırsal kalkınmanın önemli bir parçası olan kırsal turizme de yoğunlaşacaklarını ifade etti.

Kuruluş sürecinde büyük zorluklar yaşadıklarını ve başlangıçta toplantılarını kurucu üyelerden birinin bahçesinde yaptıklarını anımsatan Solyalı, kurumsallaşmak adına Yeşilyurt’taki atıl bir kooperatif binasını kiralayarak yeniden işlevsel hale getirdiklerini anlattı.

Tarım Bakanlığı’nın Türkiye Cumhuriyeti desteğiyle yürüttüğü hibe programından yararlanarak, binayı restore ettiklerini ve soğuk hava deposu kurarak üretimi sürdürülebilir hale getirdiklerini söyleyen Solyalı, “Ürünlerin katma değerini artırmak ve rekabet avantajı sağlamak için alternatif çözümler geliştirilmesi gerekiyor.” ifadelerine yer verdi.

KOOPERATİFİN ŞU ANDA YAKLAŞIK 40 ÜYESİ BULUNUYOR

Kooperatifteki iş bölümü ve üretim planlamasına ilişkin bilgi veren Deniz Solyalı, “4 kadınla yola çıkan kooperatif, bugün 40’a yakın kadınla üretim faaliyetlerine devam ediyor.” diyerek, bölgenin kalkınmasına katkı sağlamak ve bu yolda ilerlemekten büyük bir gurur duyduklarını ifade etti.

KKTC’NİN İLK SANAYİ TİPİ MEYVE KURUTMA TESİSİ

Süreç içerisinde Türk İş Birliği Koordinasyon Ajansı (TİKA) ile yollarının kesiştiğini ve TİKA’dan büyük bir destek aldıklarını ifade eden Solyalı, bu desteklerle ülkenin “ilk sanayi tipi meyve kurutma tesisini” kurduklarını dile getirdi.

Solyalı, kurutma tesisi hakkında da bilgi vererek, her türlü meyve ve sebzeyi kurutma imkânına sahip olduklarına dikkat çekti; çilek, portakal, mandalina gibi ürünlerin yanı sıra farklı ürünleri de kuruttuklarını ve piyasanın talebine göre tesisi çalıştırdıklarını söyledi.   

Solyalı, kadınların üretime daha fazla katılımı için bu tür tesislerin yaygınlaşması gerektiğini de sözlerine ekledi.

ÜLKE GENELİNDE MEYVE SEBZE ÜRETİMİNİN YÜZDE 35'İ LEFKE BÖLGESİNDE

Lefke’nin tarihi, doğası ve tarımsal üretimiyle büyük bir potansiyele sahip olduğunu dile getiren Solyalı, “Ülkenin meyve-sebze üretiminin yüzde 35’i burada karşılanıyor. Çileğin yüzde 90’ı, kolakasın ise tamamı Lefke bölgesinde üretiliyor ve bu ürünlerin standartlara uygun üretilmesi ile pazara yönelik geliştirilmesi gerekiyor.” şeklinde konuştu.

ÜZÜM SUCUĞU, TARHANA VE MOLEHİYA KURUTULAN ÜRÜNLER ARASINDA

Tüm ürünlerin bölgedeki kadınların emeğiyle üretildiğinin altını çizen Solyalı, kurutma makinesinde üzüm sucuğu, tarhana, molehiya gibi ürünlerin de başarıyla kurutulduğunu söyledi.

Daha büyük tesislerin kurulması ve sürecin kooperatifler aracılığıyla yürütülmesi gerektiğine inandığını belirten Solyalı, böylece yerel işletmelerin ürünlerinin daha verimli değerlendirilebileceğine dikkat çekti.

Kurutma makinelerinin günlük 100 kilo kapasiteye sahip olduğunu ancak kullanılan ürün grubuna göre elde edilecek miktarın değiştiğini belirten Solyalı, “Sürdürülebilir tarımı destekleyen bu modeli genişletmeye devam edeceğiz.” diye konuştu.

Solyalı, tüm sürecin oldukça meşakkatli bir iş olduğunu, en iyi ürünü elde edebilmek için 8 ay boyunca denemeler yaptıklarını ve gelinen aşamada iç piyasaya ürün tedariğine başladıklarını söyledi.

İTHAL ÜRÜNLERE ALTERNATİF YERLİ ÜRETİM

Kuzey Kıbrıs’ta meyve kurutmanın genellikle ithal ürünlerle yapıldığını belirten Solyalı, yerli üretimi destekleyerek istihdam yaratılması ve ithal ürünlere karşı rekabet gücünün artırılması gerektiğini ifade etti.

“Bu projenin kırsal kalkınma için bir model olacağına ve daha büyük yatırımların önünü açacak önemli bir adım niteliği taşıdığına inanıyorum.” diyen Solyalı, TİKA desteğiyle kurulan kurutma tesisinin, kadın üreticilere daha fazla imkân sağlayacağı ve onların üretim süreçlerinde daha aktif rol almasını mümkün kılacağı görüşünü belirtti.

PAKETLEME SÜRECİ

Solyalı, kurutma tesisindeki üretim süreçleri hakkında da bilgi vererek, kooperatifin doğal ve organik üretime verdiği öneme dikkat çekti.

Kooperatif üyelerinin yanı sıra bölge halkının ürettiği ürünleri kullandıklarına vurgu yapan Solyalı, “Tedarik edilen ürünler sırasıyla ayıklama, yıkama ve doğrama işlemlerinden geçiyor, ardından 14 saatlik kurutma sürecinin tamamlanmasıyla paketliyoruz ve ürünler Lefkoşa’daki satış merkezine gönderiliyor.” diye konuştu.

SATIŞ NOKTALARI

Lefkoşa’da haftanın beş günü ürün satışı yapıldığını aktaran Solyalı, günlük olarak hasat edilen taze sebze ve meyvelerin yanı sıra, kurutulmuş gıdaların ve diğer yerel ürünlerin de ilgi gördüğünü söyledi.  

“Tüketiciler taze ürünlere yoğun ilgi gösteriyor ve toplum kadın üreticileri destekleyerek 4K markasını sahiplenmeye devam ediyor.” diyen Solyalı, ürün yelpazelerinde Kıbrıs mandalinalarından ürettikleri limonatanın da yer aldığını ve bunu 4K markasıyla tüketiciye sunduklarını belirtti.

“KOOPERATİFLER ARASI İŞ BİRLİĞİ GÜÇLENİYOR”

Yeni noktalar açmak yerine mevcut kadın kooperatifleriyle iş birliği yapmayı tercih ettiklerini belirten Solyalı “Bölgelerdeki mevcut kadın kooperatiflerini destekleyerek, onların da güçlenmesini sağlamak daha sürdürülebilir bir model olacaktır" derken, “Her bölgede kendi kooperatiflerinin kurulması ve birbirleriyle dayanışma içinde olması en doğru kalkınma modelidir." dedi.

Ürünlerin daha geniş kitlelere ulaşması için pazarlama kooperatifleriyle iş birliği yapmaya başladıklarını da belirten Solyalı, kurutulmuş ürünlerin marketlere dağıtımı konusunda, 60 satış noktasına sahip çatı kooperatif Esnaf, Zanaatkâr ve Üreticiler Pazarlama Kooperatifi (EZKOOP) ile iş birliği içerinde olduklarını söyledi.

"EN BÜYÜK SIKINTILARIMIZDAN BİRİ LOJİSTİK"

Bu süreçte bazı sorunlarla karşılaştıklarını ve kooperatifin en büyük sıkıntılarından birinin lojistik olduğunu belirten Solyalı, “Özellikle yaş meyve ve sebzelerin pazara hızlı erişimi çok önemli, çünkü bu ürünlerin hasat edildikleri anda tüketiciye ulaşması gerekiyor.” dedi.

Bu sorunu çözmek için kamu kurumlarıyla görüşmeler yaptıklarını ancak henüz sonuç alamadıklarını belirten Solyalı, “Adım adım ilerleyerek, üreticiden tüketiciye daha hızlı ve güvenilir bir zincir kurmayı hedefliyoruz.” diyerek, toplum ve ilgili kuruluşların desteğine ihtiyaç duyduklarını dile getirdi.

"YERELDEN KALKINMA İÇİN KIRSAL TURİZME VE SERTİFİKALI ÜRETİME ÖNCELİK VERECEĞİZ"

İleriki dönemde kırsal turizmi geliştirmek ve ürünlerin marka değerini artırmak için yeni projelere odaklanacaklarını da belirten Solyalı, “Tüm ürünleri sertifikalı üretime geçirip, coğrafi tescil sürecini tamamlamayı hedefliyoruz.” diye konuştu.

Bölgenin turizm potansiyelini artırmak için yeni destinasyonlar oluşturacaklarını, ziyaretçilere üzüm bağları gezisi, doğa yürüyüşleri ve tarihi ziyaretler sunacaklarını belirten Solyalı, çevre temizliği, altyapı yatırımları ve güvenli yürüyüş yolları için Lefke Belediyesi ve yerel yönetimlerle iş birliği içinde olduklarını ifade etti.

“YAPAMAZSINIZ' DEDİKLERİ HER ŞEYİ BAŞARDIK”

Birleşmiş Milletler’in 2025’i "Dünya Kooperatifçilik Yılı" ilan ettiğini hatırlatan Solyalı, kooperatifçiliğin sosyal bir kalkınma modeli olduğunu ifade ederek, "Bize 'Yapamazsınız' dedikleri her şeyi başardık. Kadın emeğini görünür kılmaya ve kırsaldan başlayarak kalkınmayı sağlamaya devam edeceğiz." ifadelerini kullandı.